2.jpg

اولین کنفرانس سراسری آبهای زیرزمینی - دانشگاه آزاد اسلامی بهبهان -1388

 

اولین کنفرانس سراسری آبهای زیرزمینی - دانشگاه آزاد اسلامی بهبهان - 1388

 1. آبخوانهاي بحراني در ايران نمونه: آبخوان دير-كنگان در استان بوشهر

[ محسن رضايي ] - دكتراي هيدروژئولوژي، عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت معلم تهران

 

ميانگين بارندگي در سطح ايران 250 ميليمتر در سال و كمتر از يك سوم ميانگين بارندگي جهاني ( ٨٠٠ تا ٨٢٠ ميليمتر) مي % باشد. بر اين اساس حجم متوسط بارش هاي سالانه در كشور 413 ميليارد متر مكعب است. در شرايط اقليمي كشور، بيش از 70 نزولات تبخير و به جو باز مي گردد. ميزان كل آب كشور پس از تبخير (و با احتساب 8 ميليارد متر مكعب ورودي) حدود 130 تا 132 ميليارد متر مكعب است. توجه به محدوديت ها و شرايط جغرافيايي كشور، حداكثر 80 % از پتانسيل فوق (حدود ١٠٠ ميلياردمترمكعب)، قابل استفاده مي باشد. مصرف سالانه آب در بخشهاي شرب، كشاورزي و صنعت 90 ميليارد متر مكعب است. با توجه به رشد جمعيت و توسعه، امكان استفاده از ظرفيت هاي باقيمانده، بسيار اندك است. از سوي ديگر در اغلب مناطق ايران، ريزش هاي جوي اكثراً در فصل بهاري صورت مي گيرد كه نياز چنداني به آب براي فعاليت هاي كشاورزي نيست همچنين، ريزش هاي جوي به طور يكسان در كشور فرو نمي بارند و برخي مكان ها بارندگي بيشتر و برخي بارندگي كمتر دريافت مي كنند. بر اين اساس در بسياري از آبخوانهاي كشور در شرايط كنوني بيلان منفي بر آب زيرزميني حاكم است. تاثير برداشت بيشتر از توان آبخوان، بر روي كيفيت آب زيرزميني ميتواند بحراني تر از تاثير آن بر كميت آب زيرزميني باشد. بعنوان يك نمونه از تعداد فراوان آبخوانهاي نامتعادل كشور، تاثير برداشت غيرمجاز از آبخوان بر روي آبخوان آبدان- دير در استان بوشهر مورد مطالعه قرار گرفته است. براي بررسي كميت و كيفيت آب زيرزميني و اعمال بهترين مديريت بهره برداري از آب زيرزميني، تغييرات تراز آبخوان، بيلان آب زيرزميني و هيدروشيمي منابع آب مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج بررسي بيلان نشان ميدهد كه مجموع خروجيها از آبخوان در چند سال اخير بسيار بيشتر از ورودي ها به آبخوان بوده است و در نتيجه تراز آب زيرزميني بصورت مداوم در حال كاهش است، به گونه اي كه در بخشهاي جنوبي آبخوان، تراز آب زيرزميني ١٠ متر زير تراز دريا قرار گرفته است. تحليل منحني هاي تركيبي عناصر اصلي محلول در آب زيرزميني، بررسي انديس هاي اشباع و كاربرد روشهاي آماري چند متغيره براي شناخت كيفيت آب زيرزميني استفاده گرديده است. نتايج نشان ميدهد كه تيپ غالب آب زيرزميني منطقه ( ٦٠ % منابع)، كلريد-سديم و منابع كمتري ( ٤٠ %) داراي تيپ سولفات- كلسيم و سولفات-منيزيم ميباشند. نتايج تحليل عاملي نشان مي دهد كه نفوذ آب شور دريا به ويژه در زون بهره برداري نزديك به دريا (زون كنگان)، عامل اصلي شوري است. در حالي كه در زون بهره برداري شمالي (زون آبدان)، عامل اصلي شوري، انحلال كانيهاي تبخيري است. در مناطق حدواسط، تبخير از آب زيرزميني، بعنوان يك عامل مهم در شوري مؤثر است. مهمترين دليل نفوذ آب شور دريا، برداشت خارج از توان آبخوان مي باشد.

 

 2. آناليز ايزوتوپهاي پايدار محيطي (34S,15N,13C,2H,18O) (نمونه برداري، آماده سازي نمونه ها، استانداردها و دستگاه هاي اندازه گيري)
[ حسين محمدزاده ] - دكتراي هيدروژئولوژي، مركز تحقيقات آبهاي زير زميني (متآب) دانشگاه فردوسی

 

امروزه ايزوتوپهاي پايدار يكي از مهمترين فناوري هايي است كه در مطالعات علوم زمين (به خصوص منابع آب و محيط زيست) كاربرد زيادي دارند. در اين مقاله ضمن بررسي نحوه نمونه برداري از منابع آبهاي زيرزميني و چگونگي آماده سازي نمونه ها براي ايزوتوپهاي مختلف( S34, 15N, 13C, 2H, 18O) استانداردهاي لازم و دستگاهها مرتبط (از جمله: Gas ،Total Carbon Analyser (TCA) ،Thermo Finnigan Delta Plus CF- IRMS (Laser Spectroscopy -LGR و Elemental Analyser-(EA) ،Chromatography (GC) و همچنين روشهاي اندازه گيري و تصحيح ايزوتوپهاي پايدار مورد بررسي قرار مي گيرد.


 3. اثر عوامل هيدرولوژيك و هيدروژئولوژيك آبخوان دشت خاش بر انتقال آلودگي هاي ناشي از فعاليت آتش فشان تفتان

[محمدمهدي اژدري مقدم ] - استاديار گروه عمران دانشگاه سيستان و بلوچستان

[ علي احمدي ] - استاديار گروه زمين شناسي دانشگاه سيستان و بلوچستان

[ زهرا فيروزكوهي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد ژئوشيمي دانشگاه سيستان و بلوچستان
[ محمد آبرومند ] - كارشناس ارشد آب شناسي دانشگاه سيستان وبلوچستان

 

آبخوان دشت خاش مهم ترين منبع تامين آب شهرستان خاش و روستاهاي اطراف، محسوب مي شود. اين آبخوان در 40 كيلومتري جنوب آتش فشان تفتان واقع شده است وضعيت هيدرولوژيكي حوضه آبريز خاش اثر قابل توجهي بر حركت عناصر ناشي از فعاليت تفتان در چندصدهزارسال گذشته و ورود انها به آبخوان دشت خاش داشته است بررسي فاكتورهاي هندسي حوضه نشان داده اند كه حوضه آبريز خاش داراي مساحلت 1865 كيلومترمربع، 93 كيلومتر مربع طول و 5 تا 29 كيلومتر عرض بوده و در زمره ي حوضه هاي بزرگ قرار مي يگرد. ضريب فشردگي براي حوضه آبريز خاش 54/1 ، ضريب شكل 22/0 ضريب دايره اي 42/0 ضريب كشيدگي 52/0 به دست آمده كه نشان مي دهد حوضه از شكل كشيده برخوردار است. بيشترين مساحت حوضه ارتفاعي بين 1366-1440 متر قرار دارد. بخش اصلي تغذيه ي سفره آب زيرزميني از سمت شمال حوضه وعمدتا به صورت جريانهاي زيرزميني صورت مي گيرد. بخشي از جريانات آب زيرزميني نيز از سمت غرب به جنوب شرق است و ضريب انتقال ويژه در بخشهاي مركزي و شرق آبخوان بيشتر است و بين 1600 تا 2000 مترمكعب در روز تغيير مي كند. محاسبه بيلان آب سفره آب زيرزميني دشت خاش نشان ميدهد مهمترين عوامل تخليه آبخوان، چاه ها و قنوات مي باشن. بخش كوچكي از آب زيرزميني حوضه نيز از سمت مشرق آبخوان خارج مي شوند. مقدار تغييرات حجم مخزن آب زيرزميني بين شهريور 1385 تا شهريور 1386 برابر 40/16- ميليون متر مكعب به دست آمده كه نمايانگر بيلان منفي آب زيرزميني دشت خاش در اين دوره ي زماني است.


 4. اثرات زيست محيطي فعاليتهاي انساني بر منابع آب محدوده مطالعاتي بهبهان

 [ علي اكبر شهسواري ] - عضو هيات علمي پژوهشكده علوم پايه كاربردي جهاد دانشگاهي، دانشگاه شهيد بهشتی

[ حميدرضا ناصري ] - عضو هيات علمي گروه زمين شناسي، دانشگاه شهيد بهشتي
[ كمال خدايي ] - عضو هيات علمي پژوهشي گروه زمين شناسي پژوهشكده علوم پايه كاربردي جهاد
[ فرهاد اسديان ] - عضو هيات علمي پژوهشي گروه زمين شناسي پژوهشكده علوم پايه كاربردي جهاد

 

به منظور بررسي تاثير فعاليتهاي انساني نظير پساب و فاضلاب شهري بهبهان و فعاليتهاي كشاورزي برروي كيفيت منابع آب سطحي و زيرزميني منطقه در 32 محل از آب زيرزميني (از طريق چاه) و آب سطحي به ترتيب 22 و 10 نمونه براساس استانداردهاي نمونه برداري برداشت شده است. نتايج آناليز نمونه ها نشان مي دهند در نمونه هايي كه منطبق بر نيمه جنوبي دشت به ويژه شهر بهبهان و حومه آن مي باشند، بيشترين مقدار يون نيترات وجود دارند. همچنين ميانگين غلظت يون نيترات در نمونه هاي برداشت شده از آب زيرزميني به مراتب بيشتر از همين پارامتر در نمونه هاي سطحي ثبت شده است يون نيترات دربيش از 60 درصد از نمونه هاي آب زيرزميني بيشتر از مقدار موثر بر انسان (13ميليگرم برليتر) مي باشد. حداكثر غلظت نيترات مربوط به نمونه Beh-W-18 واقع در مركز شهر بهبهان باارزش 4/142 ميلي گرم بر ليتر ميباشد. با توجه به نقشه هم ارزش نيترات مي توان نتيجه گرفت كه منشا نيترات، در آب زيرزميني دشت بهبهان فعاليتهاي انساني صورت گرفته در منطقه است كه شامل نفوذ پساب و فاضلاب شهري بهبهان و مراكز جمعيتي منطقه و آبشويي كودهاي شيميايي مصرفي در فعاليتهاي كشاورزي به آب زيرزميني است. آب شرب مصرفي حاصل از چشمه هاي واقع در روستاي كره سياه به لحاظ آلودگي نيترات د رشرايط مناسبي قرارندارند و اين موضوع براي ديگر مناطق دشت كه چاههاي شرب در آنجا حفر شده اند نيز صحت دارد.

 5. ارزيابي پتانسيل تغذيه مصنوعي كال مشهد ريزه تايباد براساس مطالعات ژئوالكتريك و زمين شناسي مهندسي

[ غلامرضا لشكري پور ] - گروه زمين شناسي مهندسي، دانشگاه فردوسي مشهد
[ محمد غفوري ] - گروه زمين شناسي مهندسي، دانشگاه فردوسي مشهد
[ حميد قاليباف ] - گروه زمين شناسي مهندسي، دانشگاه فردوسي مشهد
[ محمد موسوي ] - گروه زمين شناسي مهندسي، دانشگاه فردوسي مشهد
 
با توجه به وجود وسيع ترين مخروطه افكنه در دشت غربي تايباد و بحران كمي آب زيرزميني در اين آبخوان لزوم مديريت بهينه منابع آب،در اين منطقه امري ضروري به نظر مي رسد. همچنين به دليل اينكه اين آبخوان تنها منبع مطمئن در محدوده مطالعاتي دشت تايباد جهت تامين نيازهاي شب اين شهر مي باشد. ضرورت و مطالعه پروژه تغذيه مصنوعهي از طريق بستر كال مشهد ريزه در اين مقاله براساس مطالعات هيروژئولوژي و زمين شناسي مهندسي مدنظر قرار گرفته است . در اين تحقيق ابتدا با ارزيابي پروفي ژئوالكتريك (54-1353) و سپس با تجزه و تحليل مقاطع ژئوالكتريك (1386،مطالعات مرحله دوم) موقعيت مناسب جهت تغذيه مصنوعي پيشنهاد شده است. همچنين با ارزيابي لوگهاي حاصل از حفاري و رسم پروفيل زمين شناسي مهندسي منطقه اجراي طرح و نيز مقايسه با نتايج ژئوالكتريك، لزوم و اجراي پروژه تغذيه مصنوعي در اين منطقه امكان پذير مي باشد.


 6. ارزيابي دقت روشهاي ميانيابي براي پيش بيني پراكنش مكاني غلظت املاح محلول و اسيديته آب زيرزميني آبخوانهاي فارسان - جونقان و سفيد دشت

[ محبوبه غزالي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد سازه هاي ابي ، گروه مهندسي آب دانشگاه شهر كرد
[ ابوذر رحمتي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد آبياري و زهكشي، گروه مهندسي آب، دانشگاه شهركرد
 
امروزه مطالعات و بررسيهاي علمي فراواني در مورد كيفيت آب زيرزميني و پيشگيري از آلودگي اين منابع در اكثر كشورها صورت گرفته است. اين درحالي است كه مشخص شده است كيفيت آبهاي زيرزميني در مقياس هاي مكاني و زماني عمل كرده و نمي توان خواص آنرا در طول زمان و مكان ثايت فرض كرد. در پژوهش حاضر به بررسي دقت روشهاي ميانيابي جهت پيش بيني دو ويژگي غلظت املاح محلول و اسيديته آبهاي زيرزميني دشتهاي فارسان - جونقان و سفيد دشت واقع در استان چهارمحال و بختياري كه بخشي از حوضه بهشت آباد بحساب مي آيند، پرداخته شده است. از آنجا كه آمار كلاسيك قادر به در نظر گرفتن توزيع مكاني پارامترهاي كيفيت آب هاي زيرزميني نيست، از روشهاي ميانيابي به عنوان تكنيكي براي اين هدف استفاده گرديد. براي بررسي خطاي هر روش ميانيابي و انتخاب بهترين روش، از تكنيك اعتبارسنجي حذفي (Cross-Validation) استفاده شد. همچنين جهت مقايسه آماري مدلها از مقادير درصد خطاي نسبي (E) و ميان گين خطاي انحراف (MBE) براي هر مدل استفاده گرديد نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي دهد كه روش انحناي كمينه مناسب ترين روش براي ميانيابي دو پارامتر غلظت املاح محلول و اسيديته در دشتهاي سفيد دشت فارسان - جونقان است. همچنين در اين دشتها روش رگرسيون چند جمله اي در رتبه بعدي اولويت در دشتهاي مورد بررسي قرار گرفته است. ليكن نتايج نشان داد كه سه عامل اصلي پراكنش نقاط نسبت به مركز ثقل دشت، تعدادآنها و اختلاف ارتفاع مطلق دشت در دقت روشهاي ميان يابي موثر است.


 7. ارزيابي فرمولهاي تجربي براي تعيين هدايت هيدروليكي براساس تحليل اندازه ذرات
[ محمدمهدي حيدري ] - دانشجوي دكتراي سازه هاي آبي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات ا

چندين معادله تجربي براي محاسبه ضريب هدايت هيدروليكي با استفاده از توزيع اندازه دانه هاي مواد آبخوان تحكيم نيافته دراين مطالعه ارزيابي شده است. تجزيه و تحليل درجه بندي نمونه هاي خاك از سوراخهاي تست در طي پروژه استخراج آبهاي زيرزميني براي تعيين طبقه بندي و توزيع اندازه ذرات انجام شد، هدايت هيدروليك هر نمونه محاسبه شد. نتايج نشان داد كه تمام هفت فرمول تجربي قابل اطمينان هدايت هيدروليك نمونه هاي خاك هاي در محدوده شناخته شده تخمين زدند. فرمول كوژني - كارمن نشان داد كه اين بهترين برآورد كننده نمونه ها در بسياري از تجزيه و تحليل ها است و ممكن است حتي براي طيف گسترده اي از انواع گوناگون خاك ديگر مناسب باشد. با اين حال، بعضي از فرمولهاي مقادير كمتر يا بيشتر براي هدايت هيدروليكي تعيين كردند حتي خاكاي يكسان، در فرمول آلماني و سن بسيار به شكل منحني دانه بندي حساس است، از اين رو در زمان استفاده بسيار دقت لحاظ گردد.


 8. ارزيابي كيفيت آب زيرزميني آبخوان دشت كاشان جهت مصارف شرب، كشاورزي و صنعتي
[ محمدمهدي حيدري ] - دانشجوي دكتراي سازه هاي آبي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات ا

بمنظور بررسي و شناخت وضعيت كيفي آب در مناطق مختلف سفره آب زيرزميني دشت كاشان در شهرستان كاشان و حومه ( استان اصفهان)، نتايج آناليز شيميايي 18 نمونه انتخابي در آبان ماه 1383 و 21 نمونه آب در خرداد ماه 1384 در دو فصل تروخشك سال و نيز نتايج آناليز نمونه هاي 42 حلقه چاه آب شرب و بهداشتي در بهار 1384 دريافت شده از شركت آب و فاضلاب مورد ارزيابي و تجزيه و تحليل قرار گرفته است. كيفيت آب سفره بر اساس نمونه برداري از چاههاي منطقه و با استفاده از دياگرام هاي شولر، استيف و پايپر، ويلكوكس بررسي شد. مقدار يون كلر در اكثر نقاط دشت همبستگي خوبي را با EC نشان ميدهد. غلظت كلر تمام نمونه هاي آب زيرزميني دشت كاشان كمتر از 100 ميلي گرم در ليتر بوده واز اين لحاظ براي مصارف شرب مشكلي ندارند. مقدار بيكربنات در قسمتهاي غربي و مناطق تغذيه دشت زياد و در بخشهاي شرقي كم مي باشد. با توجه به دياگرام پايپر اكثر نمونه ها در ناحيه شماره 7 قرار گرفته و از نوع قليائيت بي كربناته هستند. ميزان سختي كل نمونه ها از حدود 260 در شمال دشت تا 2650 ميلي گرم برليتر دشت تغيير مي كند. براساس تقسيم بندي تاد، اكثرنمونه ها جزء گروه آب لب شور مي باشند. برطبق دياگرام ويلكوكس، تنها 5 منطقه از مركز و غرب و نيز درشمال دشت آبخوان براي مصارف كشاورزي در صورت زهكشي بالاي خاك مناسب است و قسمتهاي شمال، شمال شرقي و جنوب غربي دشت كاشان براي كشاورزي مضر هستند. از نظر كيفيت آبهاي زيرزميني منطقه از نظر صنعتي در اكثر نمونه هاي دشت، آب زيرزميني داراي خاصيت رسوبگذاري هستند.

 9. ارزيابي كيفيت آبهاي زيرزميني مورد استفاده در آبياري دراستان فارس

[ فاطمه رسولي ] - محقق مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان فارس
[ سيدعلي محمد چراغي ] - دانشيار و عضو هيات علمي مركز ملي تحقيقات شوري

در استان فارس سهم آبهاي سطحي در تامين آب در بخشهاي مختلف (كشاورزي، شهري و صنعتي) 20درصد و سهم منابع آبهاي زيرزميني 80درصد است در حاليكه اين اقدام در كشور به ترتيب 48 و 52 درصد است. اين موضوع حاكي از فشار مضاعف بر منابع آب زيرزميني در اين استان است. به منظور ارزيابي تركيب شيميايي آبهاي مورداستفاده در كشاورزي از تعداد 60نمونه چاه (عمدتا شور) از دشتهاي مركزي استان فارس نمونه برداري بعمل آمد. و ويژگيهاي مهم آب كه در امر آبياري حائز اهميت است اندازه گيري و با استفاده از رهنمودهاي ارائه شده توسط فائو مورد ارزيابي قرارگرفت. نتايج نشان داد كه اغلب آبهاي مورد استفاده در فرايند آبياري داراي محدوديت متوسط و شديد براي مصرف مي باشند. با وجوديكه نسبت جذبي سديم در دامنه بالايي قرار دارد اما به موازات افزايش SAR، شوري نيز افزايش يافته است. لذا كاهش نفوذ آب به خاك كه به دليل SAR بالاي آب باشد، محتمل نمي باشد. اغلب نمونه هاي مورد استفاده در آبياري از لحاظ غلظت كلر و سديم براي گياهان حساس داراي محدوديت مي باشند. هرگاه هنگام استفاده از يك منبع آب، مسئله نفوذ پذيري خاك مطرح نباشد، گياهان حساس، تا سديم تبادلي برابر 15 را تحمل مي نمايند و گياهان مقاوم قادر به تحملهاي بيش از 40 مي باشند. بنابراين مي توان نتيجه گيري نمود در صورتيكه شرايط تهويه اي خاك تامين باشد نظير خاكهاي درشت بافت، مي توان از 60درصد آبها بدون نگراني از اثرات سميت سديم براي گياهان حساس استفاده نمود.


 10. ارزيابي منابع آب زيرزميني دشت درگز جهت استحصال آب شرب با استفاده از سيستم اطلاعاتي جغرافيايي

[ عباس خاشعي سيوكي ] - دانشجوي دكتري گروه مهندسي آبياري و زهكشي دانشگاه تربيت مدرس
[ حسن شجاعي سيوكي ] - دانشجوي دكتري علوم زمين دانشگاه ورشو لهستان
[ محسن حميديان پور ] - دانشجوي دكتري اقليم شناسي دانشگاه تربيت معلم حصارك
به علت رشد جمعيت و افزايش روز افزون نياز به منابع آب شرب، بررسي محدوده هاي مناسب استحصال آب زيرزميني ازاهميت ويژه اي برخوردار است آبخوان دشت درگز در استان خراسان رضوي، از اهميت ويژه اي در تامين آب شرب شهر درگر برخوردار است . استفاده بي رويه از اين منابع باعث متوسط افت سالانه 72 سانتي متر در سطح ايستابي شده است. در مطالعه حاضر با استفاده از پايش مكان ي و بكارگيري سيستم اطلاعات جغرافيايي و روشهاي زمين آمار به بررسي وضعيت كمي و كيفي اين آبخوان پرداخته و در ادامه با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافياي محدوده هاي مناسب استحصال آب تعيين شد . نتايج نشان داد كه محدوده هاي جنوب غربي و شمال غربي شهر نوخندان داراي وضعيت مناسبي براي تامين آب شرب شهر ميباشد.


 11. ارزيابي هيدروشيميايي چاه آب اردوگاه شهيد رجايي منطقه اميرحاضر بهبهان

[ محسن نژاد ركابي ] - عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
[ هادي طهماسبي نژاد ] - عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
[ محمد زارع دهدشت ] - كارشناس عمران - فارغ التحصيل دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
منطقه اميرحاضر منطقه اي است در 18 كيلومتري بهبهان، هفت حلقه چاه جهت تامين آب آشاميدني شهرستان بهبهان احداث شده كه در حال حاضر تعداد چهار حلقه از اين چاهها براي مصرف شرب در حال استفاده مي باشد. درهر فصل سال بايد از تمام منابع آبي آناليز شيميايي به عمل آمده و پس ازتحليل و بررسي، نمونه هاي منابع آبي كه داراي كيفيت نامناسبي باشند شناسايي شوند. علاوه بر اين هفت حلقه چاه، چاههاي ديگري نيز در اين منطقه حفرشده كه بعضي از آن ها جنبه ي تامين آب شرب داشته و بعضي ديگر جنبه آبياري و كشاورزي دارد. يكي از اين چاهها به چاه اردوگاه شهيد رجايي مي باشد كه بيشتر مصرف آبياري دارد. دراين مقاله به منظور بررسي روند تغييرات هيدروشيميايي و ارزيابي كيفيت آب اين چاه از نمونه گيري هاي انجام شده توسط سازمان آب خوزستان استفاده گرديده است. آناليزها شامل مقادير TDS,SAR,EC,PH مجموعه كاتيونهاه و آنيونها مي باشد كه از سال 78 تا 86 جمع آوري گرديده است.


 12. استفاده از بررسيهاي مورفوتكتونيكي و ژئوفيزيكي به عنوان راهبرد اصلي پي جويي و اكتشاف آب زيرزميني در سازندهاي سخت آتشفشاني - رسوبي مستعد؛ مطالعه موردي منطقه هوراند (شمال شرق آذربايجان شرقي)

[ فاضل خالقي ] - گروه زمين شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز
[ محسن مويد ] - دانشيارگروه زمين شناسي دانشگاه تبريز
بحران آب در تابستان سال 85 و نبود سفره هاي آب زيرزميني قابل توجه در سازندهاي منفصل آبرفتي و در عين حال وجود رخنمونهاي وسيع از سنگهاي ولكانوكلاستيك در منطقه هوراند سبب گرديد كه پي جويي آب زيرزميني محتمل در سازندهاي سخت به عنوان تنها راهبرد اكتشافي مورد توجه قرار گيرد سازندهاي فيليشي و آتشفشاني - رسوبي در منطقه با سن پالئوسن - ائوسن (سازند مجيد آباد) تحت تاثير فعاليتهاي تكتونيكي شديد قرار گرفته و مورفولوژي متاثر از عملكرد تكتونيك، تغييرات ثانوي در نفوذپذيري و قابليت انحلال آنها ايجاد كرده است بنابراين مطالعات زمين شناسي باتاكيد بر نقش موفوتكتونيك برروي سازندهاي مستعد منطقه معطوف گرديد. در مطالعات تفصيلي جهت انتخاب نقاط اميدبخش حفاري نيز از بررسيهاي ژئوفيزيكي (روش سونداژ الكتريكي قائم) استفاده شده است. يكي از نقاط پيشنهادي در زون خرد شده گسله هوراند و ديگري در مسيلي منطبق بر محور ناوديس پلانچدارد در جنوب شرقي منطقه جانمايي شد. حفاري موفق و استخراج آب زيرزميني با كيفيت بسيار مناسب، نقش مورفوتكتونيك را در رخداد ذخيره آب زيرزميني منطقه تاييد نمود. نتايج اين مطالعه براي پي جويي آب زيرزميني در سازندهاي سخت ولكانوكلاستيك مستعد ساير نواحي آذربايجان كه فاقد واحدهاي آبرفتي كافي هستند، مي تواند رهگشا باشد


 13. استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) و فناوري اطلاعات درشناسايي منابع آبهاي زيرزميني و بررسي روند تغييرات آنها (مطالعه موردي بخشي از دشت اردستان)

[ فرهاد مختاري ] - دانش آموخته كارشناسي ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان
[ سيدمرتضي خواجه باشي ] - عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اردستان
[ زهره خورسندي ] - دانشجوي دكتري مهندسي آبخيزداري دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيق
سهم آب مورد استفاده كشاورزي 70 درصد از منابع آب جهان را شامل مي شود. يكي از فاكتور هاي مهم جهت مديريت منابع آب در كشاورزي اطلاعات به روز شده از منابع آبي موجود در هر منطقه مي باشد. امروزه در بسياري از مناطق شاهد مديريت هاي غلط دراستفاده بهينه از منابع آب، بخصوص در بخش كشاورزي هستيم. بطوري كه در مناطق بياباني كشور كه ساكنين براي تامين آب شرب با مشكل كم آبي مواجه هستند، اقدام به برداشت بي رويه از منابع آب زير زميني مي كنند كه از آن قبيل ميتوان به حفر چاه هاي عميق در اين مناطق جهت مصارف كشاورزي و صنعتي اشاره نمود. يكي ديگر از مسائلي كه در اين مناطق كمتر مورد توجه قرار مي گيرد عدم تطابق محصولات كشت شده در اين مناطق با شرايط محيطي حاكم و منابع محدود آبي مي باشد. اين در صورتي است كه با داشتن اطلاعات دقيق و به روز از وضعيت منابع آب زير زميني نظير وضعيت تغذيه، برداشت و روند تغييرات آنها در طول يك دوره آماري چند ساله در اين مناطق مي توان در اعمال برنامه هاي مديريتي لازم نظير برداشت مقدار مجاز زارعين از منابع آب زير زميني و يا حتي جايگزين كردن محصولات موجود با محصولات سازگار با مناطق بياباني و با نياز آبي پائين نقش به سزايي ايفا نمود. يكي از راههاي حل اين مشكلات بهره گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي و فن آوري اطلاعات مي باشد. امروزه اين داده ها كاربرد وسيعي در امور كشاورزي و منابع طبيعي پيدا كرده اند. موضوع اين تحقيق شناسايي منابع آبهاي زير زميني و بررسي روند تغييرات آنها در يك دوره آماري 10 ساله 1375 تا 1385 در دشت اردستان مي باشد كه براي اين منظور از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) بهره گرفته شده است. منطقه مورد مطالعه د رمختصات جغرافيايي 5/51 تا 5/35 درجه طول شرقي و 33 تا 34 درجه عرض شمالي واقع شده است. اين حوضه از شمال به حوضه آبخيز درياچه نمك، از شمال شرقي و شرق به حوضه دشت كوير (ريگ زرين) در غرب به حوضه آبخيز زاينده رود و از جنوب به حوضه كوير سياه كوه محدود مي شود. شهرستان اردستان در محدوده آب و هواي بياباني ايران واقع شده است از مشخصات اين نوع آب و هوا تابستان هاي گرم و خشك و زمستان هاي سرد و خشك و تغييرات شديد درجه حرارت در بين فصول و شبانه روز مي باشد. ميزان بارندگي بين 50 تا 150 ميلمتر و متوسط درجه حرارت آن 17 درجه برآورد شده است. در اين تحقيق براي بررسي روند تغييرات و رسم منحني هاي ايزوپيز از نرم افزار ArcGIS و براي ترسيم تصوير سه بعدي سفره آب زيرزميني از نرم افزار Surfer استفاده گرديد. با توجه به نتايح بدست آمده از تفسير منحني هاي ايزوپيز سطح سفره از سال 1375 تا 1385 يك روند سريع نزولي را طي كرده كه علت آنرا مي توان عدم مديريت جامع و كامل سازمانهاي مسئول نظارت بر ميزان آب برداشتي از سفره آب زير زميني اين منطقه دانست.


 14. افزايش ارتفاع پيزومتري دشت عباس بعد از بهره برداري از شبكه واحد عمراني جنوبي دشت عباس (تاثيرات بر محيط و روشهاي پيشنهادي علاج بخشي)

[ احسان زارع دهدشت ] - دانشجوي كارشناسي ارشد عمران - مهندسي آب دانشگاه آزاد اسلامي واحد شوشتر
[ حسين زارع دهدشت ] - مهندس ناظر - شركت مهندسين مشاور بهان سد
[ محمد زارع دهدشت ] - كارشناس عمران - فارغ التحصيل دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
دشت عباس در جنوب غربي ايران و در انتهايي ترين منطقه استان ايلام قرار دارد اراضي اين منطقه بسيار حاصلخيز هستند در گذشته اين اراضي به وسيله چاههاي عميقي كه در اين منطقه حفر شده آبياري مي شدند. و در كل آب مورد نياز براي 2000 هكتار از اراضي اين منطقه را تامين مي كرده اند. ولي امروزه با احداث و به بهره برداري رسيدن شبكه آبياري و كانالهاي اصلي واحد عمراني دشت عباس حدود 20000 هكتار از اراضي مستعد كشاورزي شده اند. در بهره برداري اوليه از اين شبكه آبياري بخشي از اين اراضي با افزايش ارتفاع ناگهاني آب پيزومترهاي ناحيه مواجه گرديده است كه هشداري جهت كنترل سفره آب زيرزميني و نوسانات پيرومتري منطقه مي باشد. در اين مقاله به بررسي علل، شواهد و راهكارهاي حل اين مشكل اشاره شده است.


 15. اكتشاف آبهاي زيرزميني در منطقه "كال جني" گوهري ناشناخته در كوير طبس

[ هما شفيعي ] - عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد خمين
[ حامد آقا زماني ] - دانشجوي كارشناسي ناپيوسته مهندسي عمران - واحد خمين
طي تحقيقات بعمل آمده وبازديد هاي محلي و مطالعات انجام شده نظير نقشه هاي توپوگرافي و هوائي،زمين شناسي، مختصات منطقه توسط دستگاه GPS اطلاعات مربوط به آبهاي زيرزميني حوضه هاي آبريز و همچنين ميزان بارندگي و برآورد سالانه آبهاي سطحي و زيرزميني از شهرستان طب س و روستاهاي اطراف آن ما را به منطقه اي بكر،و در دل كوير بنام "كال جني " واقع در 15 كيلومتري جاده مالرو طبس _بشرويه سپس حدود 25 كيلومتر بسمت جنوب غربي آشنا كرد ،هم اكنون پس از گذشت قرنها و خشك شدن رودخانه فصلي در سالهاي دور و كم شدن ميزان بارندگي همچنين حوضه هاي آبريز در منطقه، وجود سفره هاي آب زيرزميني مشاهده ميشود كه با توجه به موقيت زمين شناسي وارتفاعي وجنس خاك محل در امتداد ديواره گسل راه پيدا كرده ودرن كانال گسل بصورت بركه مانند ميريزدكه به بحث آن مي پردازيم


 16. بررسي آبهاي زيرزميني حوضه سد گوانيچ

[ جعفر راهنما راد ] - گروه زمين شناسي، تحصيلات تكميلي دانشگاه آزاد اسلامي واحد زاهدان
[ غلام حيدر زورق ] - گروه زمين شناسي، تحصيلات تكميلي دانشگاه آزاد اسلامي واحد زاهدان
[ حامد محمدي ] - گروه زمين شناسي، عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامي واحد زاهدان

مطالعات انجام شده نشان داد، با توجه به وجود سازندهاي آهكي و سنگهاي آذرين مافيك، مي توان وجود آبهاي زيرزميني با 15 - كيفيت مناسب در محدوده مورد مطالعه را انتظار داشت. ضخامت آبرفت در محدوده مورد مطالعه و در مخزن سد حدود 20 متر مي باشد، .ولي ميزان آن در دامنهي مخزن سد كاهش مييابد. با توجه به بالا بودن سنگ كف و همچنين نفوذپذيري بالاي آبرفت در منطقه، سيلابهاي جاري شده به سرعت بهداخل آبهاي زيرزميني منطقه ميرساند. بررسي كيفيت شيميايي آبهاي زيرزميني نشان داد كه بر اساس دياگرام شولر كيفيت آب براي مصارف شرب، در قنات گوانيچ در حد آبهاي خوب و در قنات كهننوك در حد متوسط ميباشد. از نظر قابليت براي كشاورزي، آبهاي مورد آزمايش در قنات كهننوك در كلاس C3-S2 جاي دارد و قابليت استفاده آن براي گياهاني مقاوم در برابر شوري ميباشد. اين وضعيت در آب قنات گوانيچ وجود ندارد و آب آن در كلاس C2-S1، جزء آبهاي خوب و بدون محدوديت جاي ميگيرد. همچنين در اين بررسي ها مشخص گرديد كه املاح در آب قنات كهننوك نسبت به قنات گوانيچ بيشتر مي باشد.


 17. بررسي آلودگي آبهاي زيرزميني كارخانجات كاشي و سراميك شهرستان ميبد از نظر وجود فلزات سنگين (Cr,Cd,Fe,Pb,Zn)

[ مينا مرشدي زاد ] - دانشجوي كارشناسي ارشد آلودگيهاي محيط زيست دانشگاه آزاد اسلامي واحد ع
[ مهران افخمي ] - دكتراي علوم محيط زيست مدير محيط زيست سازمان آب و برق خوزستان
[ هادي زارعي ] - دكتراي مديريت محيط زيست، عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ميبد
شهرستان ميبد واقع در استان يزد در برگيرنده نامساعدترين شرايط اقليمي حاكم بر فلات مركزي ايران مي باشد كه از ديرباز يكي از مراكز مهم كاشي و سراميك ايران محسوب مي شود. بزرگترين كارخانجات كاشي وسراميك ايران دراين منطقه واقعند و حجم عظيمي از توليدات آنها به خارج از كشور صادر مي شود. به علت كمبود بارشهاي جوي و عدم وجود آبهاي سطحي، آبهاي زيرزميني تنها منبع تامين كننده آب منطقه مي باشد كه به مصارف شرب، صنعت و كشاورزي مي رسد. اين تحقيق به منظور بررسي آلودگي آبهاي زيرزميني ناشي از فلزات سنگين (Cr,Cd,Fe,Pb,Zn) موجود در پساب كارخانجات كاشي و سراميك در شهرستان ميبد و تعيين بار آلودگي توسط صنايع كاشي و سراميك صورت گرفته است. در اين مطالعه با در نظر گرفتن شرايط و امكانات نمونه برداري از فاضلاب 4 كارخانه بزرگ كاشي و سراميك (كارخانجات كاشي و سراميك احسان، ارچين، مريم و نازسرام) و 5 حلقه چاه آب در محدوده اين صنايع صورت گرفته است. نمونه برداري به مدت 6 ماه از فروردين تا شهريور 1387 صورت گرفته است. نمونه ها با شرايط استاندارد به آزمايشگاه انتقال يافته و با استفاده از روشهاي آزمايشگاهي ارائه شده در كتاب روشهاي استاندارد برروي پارامترهاي فلزات سنگين (Cr,Cd,Fe,Pb,Zn) آزمايشهاي مورد نياز انجام گرفت. نتايج حاصل از بار آلودگي صنايع نشان مي دهد كه بيشترين ميزان فلزات سنگين (كروم، كادميوم، سرب و روي) كارخانه كاشي نازسرام و در مورد فلز سنگين آهن توسط كارخانه كاشي مريم توليد مي شود. مقايسه پساب خروجي با استاندارد تخليه نشان ميدهد كه ميانگين آهن در پساب كارخانجات مريم و نازسرام و همچنين ميانگين روي در پساب كارخانجات احسان و نازسرام بيش از حد مجاز مي باشد. مقايسه ميزان فلزات سنگين در آب چاهها نشان ميدهد كه كادميوم در چاه شماره 1 بيش از حد مجاز مي باشد همچنين ميانگين سرب در تمامي چاهها بالاتر از حد استاندارد مي باشد.


 18. بررسي انتقادي قوانين مربوط به حفاظت و آلودگي آبهاي زيرزميني

[ محمدمهدي حيدري ] - دانشجوي دكتراي سازه هاي آبي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات ا

در اين مقاله قوانين مربوط به منابع آب زيرزميني به خصوص بخشهاي مربوط به حفاظت و آلودگي مورد بررسي و نقد قرار مي گيرندو بعضي مشكلات حقوقي و اجرايي آنها تحليل شده و با توجه به نتايج اجراي نسبتا طولاني مدت آنها و تجربيات حاصل شده و اطلاعاتي كه از پروژه روند تغييرات كمي و كيفي سفره آب زيرزميني به دشت كاشان و نيز تغييرات كمي و كيفي حوزه آبخوان دشت كاشان به دست آمد. انتقادات و يا پيشنهادهاي اصلاحي به صورت نظريه ارائه مي شود. در ابتدا مواد و تبصره هايي از قانون توزيع عادلانه آب مصوب سال 1365 مجلس شوراي اسلامي با ذكر فصل مربوطه عينا نقل شده است و حسب ضرورت نظرات انتقادي و پيشنهادات اصلاحي مربوط به آنها بيان مي شود. سپس موادي از آيين نامه جلوگيري از آلودگي آب سازمان حفاظت محيط زيست مطرح شده و نظريه ارائه مي شود.

 

 19. بررسي تاثير خشكسالي هاي اخير بر آب زير زميني آبخوان دشت قلعه تل

[ شهرام عاليوند ] - دانشجوي كارشناس ارشد اقليم شناسي O سازمان آب و برق خوزستان
[ حسين هوشمندي ] - كارشناس ارشد اقليم شناسي- دانشگاه آزاداسلامي واحد بهبهان
[ علي محرابي نژاد ] - كارشناس ارشد OGIS سازمان آب و برق خوزستان
خشكسالي رخداد طبيعي است كه طي سالهاي اخير شاهد وقوع آن در ايران و خوزستان بوده ايم . اين بليه طبيعي باعث خسارات زياد به منابع آب و خاك مي شود . نظر به اهميت بالاي منابع آب زير زميني در كشور و خوزستان، در اين مطالعه تلاش شده تا تاثير خشكساليهاي اخير بر روي آبخوان دشت قلعه تل بررسي، و ميزان تغييرات سطح آب آبخوان تعيين گردد .براي پايش و بررسي - خشكسالي اين دشت از آمار بارندگي ايستگاههاي بارانسنجي قلعه تل،مال آقا،بارانگرد و چشمه شيرين در يك دوره 30 ساله ( 86 1357 )استفاده شده است براي تحليل زماني و مكاني اثرات خشكسالي، گرافها و نقشه هاي تراز سطح آب با استفاده از نرم افزارهاي Surfer, ArcGis, Excel ترسيم و مورد بررسي قرار گرفتند. با توجه به اين مطالعه در اكثر قسمتهاي اين آبخوان افت مشاهده شده كه قسمتهاي شرق و جنوب و شمال غرب آبخوان وضعيت بحراني تري نسبت به بقيه مناطق اين دشت دارند تا جائيكه قنات بارانگرد در شمالغرب و قنات قلعه تل در شرق اين دشت خشك گرديده و سطح آب چاههاي كشاورزي و شرب دچار افت محسوس شدند .


 20. بررسي تاثير خشكسالي هاي اخير در افت منابع آب زيرزميني استان كهگيلويه و بويراحمد وراهكارهاي كاهش اثرات آن

[ خدارحم شفيعي مطلق ] - كارشناس ارشد هيدروژئولوژي عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد دهدشت

استان كهگيلويه و بويراحمد با مساحتي در حدود 13600 كيلومتر مربع در جنوب شرق كشور قراردارد. سه چهارم مساحت اين استان را كوه و تنها يك چهارم آن را دشتهاي ششگانه (كلاچو،چرام، برديان، دهدشت، ليشتر، امامزاده جعفر) تشكيل مي دهد كه نقش فوق العاده مهمي در كشاورزي و دامپروري و صنعت اين استان محروم ايفا مي كنند. بدليل شرايط توپوگرافي استفاده از آبهاي سطحي اين استان بسيار مشكل و هزينه بردار بوده و در بعضي از مناطق تقريبا غيرممكن است. بنابراين منبع آب زيرزميني(مخازن رسوبي و مخازن كارستي) تنها منبع تامين آب شيرين براي مردم منطقه است. استان كهگيلويه و بويراحمد نيز مانند برخي از استانهاي كشور در دهۀ اخير دچار خشكسالي شده است. خطر بحران منابع آب ناشي كاهش شديد بارش و روشهاي غلط آبياري و برداشت بي رويه از منبع آب زيرزميني آينده نگران كننده اي را پيش روي ما ترسيم مي كند. تا آنجا كه افت سطح آب زيرزميني مشكلاتي همچون خشك شدن بعضي از چاههاي آب و تمام قنوات، كاهش دبي رودخانه هاي بزرگ و خشك شدن رودخانه هاي كوچك، تنزل كيفيت آب، افزايش هزينه پمپاژ و نشست زمين را در پي داشته است. در اين مقاله اثرات خشكسالي دهه اخير را بر منبع آب زيرزميني شش دشت مهم استان كهگيلويه و بويراحمد با ترسيم و تحليل هيدروگراف واحد دشت و هيزتوگرام بارندگي ده ساله اين دشتها( با تاكيد بر دشت كلاچو) ارائه شده و راهكارهايي نيز براي مقابله با آن درنظر گرفته شده است.


 21. بررسي تاثير سطح آب زيرزميني بر پتانسيل روانگرايي ماسه بادي لاي دار مسلح به الياف طبيعي

[ ساسان معتقد ] - عضو هيات علمي گروه عمران، مجتمع آموزش عالي بهبهان
[ تورج صميمي ] - عضو هيئت علمي گروه عمران، دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
[ سجاد معتقد ] - دانشجوي مهندسي عمران، دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
در مناطق داراي خاكهاي ريزدانه غيرچسبنده ، در شرايطي كه سطح آب زيرزميني بالا باشد بررسي پتانسيل روانگرايي خاك ضروري مي باشد. در اين ميان با توجه به تقريبي روشهاي دستي معمول و تبعات ناشي از خطاي حاصله استفاده از يك روش مناسب كه با دقت كافي و به سادگي براي عمومي مهندسين ميسر باشد، ضروري به نظر مي رسد تسليح خاك، يك روش موثر و قابل اطمينان جهت افزايش پايداري، مقاومت و ظرفيت باربري خاك مي باشد. در اين مقاله تاثير تسليح خاك يك روش موثر و قابل اطمينان جهت افزايش پايداري مقاومت و ظرفيت باربري خاك مي باشد. در اين مقاله تاثير تسليح خاك در كاهش خطر روانگرايي ماسه بادي لاي دار تحت شتاب نگاشت معادل زلزله السنترو مورد بررسي قرار خواهد گرفت. در اين مطالعه رفتار آبگذري خاك مسلح شده به اليافت با توجه به تغييرات دانسيته خاك، برحسب درصد وزني (Wf) و نسبت اندازه هاي اليافت (Ar) كه مورد مطالعه قرار گرفته است. سنجش ميزان آبگذري با توجه به تراكم مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. اين نتايج نشان ميدهد كه افزودن الياف طبيعي با بهبود خواص آبگذري مي توند منجر به كاهش پتانسيل روانگرايي گردد.


 22. بررسي تحول كارست و نقش آن در منابع آب زيرزميني استان كهگيلويه و بوير احمد
[ خدارحم شفيعي مطلق ] - كارشناس ارشد هيدروژئولوژي عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد دهدشت

چشمه هاي كارستي محل تخليه آبهاي كارستي مي باشند كه بهره برداري از آنها در مقايسه با استحصال آب از طريق حفاري و پمپاژ به مراتب آسانتر و كم هزينه تر است و به لحاظ نقشي كه اين منابع طبيعي از ديرباز در تامين شرب و كشاورزي داشته و دارند از اهميت خاصي برخوردارند و درحال حاضر نيز آب مورد نياز برخي از مناطق كشور از طريق همين چشمه ها تامين مي گردد استان كهگيلويه و بويراحمد با توجه به داشتن خصوصيات تكتونيكي و زمين شناسي و اقليم داراي اشكال كارستي تكامي يافته و بسيار شاخصي است كه با مطالعه و بررسي و برنامه ريزي در مورد اين ذخاير و مخهازن كارستي مي توان در توسعه پايدار آن استان محروم گام مهمي برداشت و همچنين بحران كم آبي را مديريت نمود. اين مقاله تحول كارست و نقش آن را در منابع آبي در ناهمواريهاي استان بررسي نموده است.


 23. بررسي تغييرات آبدهي سراب كيو خرم آباد و عوامل موثر بر آن

[ مظفر زيودار ] - فوق ليسانس مهندسي عمران - آبهاي زيرزميني (مديريت مطالعات پايه منابع آ
[ بهروز ابراهيمي ] - فوق ليسانس زمين شناسي اقتصادي(رئيس گروه تلفيق و بيلان)
امروزه اهميت منابع كارست بركسي پوشيده نيست با اعتقاد بر اين كه منابع آب كارست براي نسلهاي حاضر و آينده مي باشد، لذا شناخت و مطالعه منابع كارست، بهره برداري از آن و منابع الاينده آنها، اهميت زيادي دارد بنابر اين شرط لازم براي شناسايي تسلط و وقوف براين منابع عظيم و خدادادي، انجام تحقيقات و پژوهش كاربردي خواهد بود. ميزان آب خروجي از چشمه هاي كارستي به عوامل متعددي از جمله ميزان بارندگي، وسعت حوضه آبگير چشمه و درجه كارست شدگي، سيستم كارست هر منطقه بستگي دارد. لذا براي بررسي و پيش بيني آبدهي چشمه هاي كارستي لازم است اين عوامل را مدنظر داشت. بررسي روند تغييرات آبدهي در سرابهاي كارستي، يكي از پارامترهاي مهم براي تجزيه و تحليل آبخوانهاي كارستي، رژيم آبدهي و محاسبه حجم ديناميكي آبخوان كارستي مي باشد. و در واقع پايه و اساس محاسبات بيلان و تعيين پتانسيل آبخوان است. چگونگي تغييرات آبدهي چشمه ها ارتباط مستقيم با درجه كارست شدگي سازند كارستي، وسعت آبخوان و مقدار و نوع بارش دارد. بطوريكه برخي سراب ها گلستان، مطهري كه نسبت آبدهي حداكثر به حداقل آنها كم است، حجم آبخوانشان وسيعتر مي باشد ولي سرابهايي كه اين نسبت زياد است (مانند سراب كيو) حجم آبخوان آنها وسيع تر نمي باشد و معمولاً هرچه حجم آبخوان بيشتر باشد اين نسبت كمتر مي شود.


 24. بررسي تغييرات سطح ايستابي در مسير متروي تبريز با استفاده از GIS

[ محمدحسين قبادي ] - عضو هيئت علمي دانشگاه بوعلي سينا، همدان
[ رضا بابازاده ] - دانشجوي كارشناسي ارشد زمين شناسي مهندسي، دانشگاه بوعلي سينا همدان
بررسي حضور آب به عنوان يك عنصر كليدي، در تمامي پروژه هاي عمراني مطرح مي باشد. طراحي ايمن فضاهاي زيرزميني و تونلهاي قطار شهري نيازمند تعيين سطح ايستايي و اندازه گيري تغييرات آن مي باشد. در اين مقاله، تغييرات سطح آب زيرزميني در آبرفتهاي مسير متروي تبريز و براي ماههاي مختلف سال، با استفاده از نرم افزار ArcGIS9.3 نشان داده شده است براي اين منظور از نتايج 26 گمانه حفاري شده استفاده شد. سطح آب زيرزميني در گمانه ها ي حفاري شده براي ماههاي آذر و اسفند سال 1386 و ماههاي خرداد، شهريور و آذر سال 1387 اندازه گيري شد. سطح آب اندازه گيري شده در گمانه ها، با استفاده از نرم افزار ArcGis9.3 تبديل به نقشه هاي سطح آب زيرزميني براي ماههاي مختلف شد. نقشه هاي تهيه شده با استفاده از اين روش مي توانند براي طراحي ايمن تونلهاي قطار شهري تبريز و همچنين تعيين پتانسيل روانگرايي خاكهاي مسير مورد استفاده قرار گيرد.


 25. بررسي حضور كروم VI در آب زيرزميني منطقه جوين سبزوار (خراسان رضوي - ايران)

[ راحله هاتفي ] - عضو هيئت علمي پژوهشي گروه زمين شناسي، پژوهشكده علوم پايه كاربردي جها
[ فرهاد اسديان ] - عضو هيئت علمي پژوهشي گروه زمين شناسي، پژوهشكده علوم پايه كاربردي جها
[ فريبرز مسعوديان ] - عضو هيئت علمي گروه زمين شناسي، دانشگاه شهيد بهشتي
[ كمال خدايي ] - عضو هيئت علمي پژوهشي گروه زمين شناسي، پژوهشكده علوم پايه كاربردي جها
محدوده جوين در شمال شهرستان سبزوار و در استان خراسان رضوي به صورت بخش فروافتاده اي بين دو رشته ارتفاعات شمالي و جنوبي واقع شده است ارتفاعات جنوبي محدوده را در رخنمونهاي مجموعه افيوليتي تشكيل مي دهند كه مي توانند به عنوان يك عامل زمين زاد در آلودگي به كروم آبهاي زيرزميني منطقه باشند. براي بررسي اين مورد تعداد 7 نمونه از آبهاي زيرزميني منطقه برداشت شد كه براساس استانداردهاي WHO,EPA حداكثر مقدار مجاز آن 50 ميكروگرم برليتر است اما در نمونه هاي برداشت شده ميزان كروم متغير است اما غالب آبهاي منطقه از نظركروم مقدار بالاتري دارند و از اين نظر آلوده تشخيص داده مي شوند. همچنين انواع كروم در منطقه از دو پارامتر فيزيكي Ph و DO استفاده گرديد كه براين اساس به دليل اينكه در نمونه هاي موجود PH >7 مي باشد لذا ميزان كروم (VI) بيشتر است و ميزان DO نيز در مناطقي كه Ph بالا است، بيشتر ميباشد كه مبين آلودگي آبهاي منطقه به Cr(VI) است.


 26. بررسي خشكسالي در شهرستان بهبهان با توجه به تحليل داده هاي بارندگي

[ حسين هوشمندي ] - دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان

[ محمدرضا نگاهي ] -

واقع شدن ايران بر روي كمر بند خشك جهاني باعث شده كه در برخي سالها به علت وقوع خشكسالي آسيب هاي فراوا ن به كشور وارد شود .استان خوزستان از اين امر مستثني نمي باشد. تاسفانه تاكنون مطالعه جامعي در زمينه خشكسالي استان و خسارات ناشي از آن صورت نگرفته است . يكي از روشهاي مطالعه خشكسالي روش تحليل داده هاي بارندگي است . اين روش از عمومي ترين روشهاي تحليل خشكسالي به شمار مي رود ، زيرا در اين روش ، اطلاعات و آمار مورد نياز به راحتي قابل حصول . از طرفي، مقادير بارندگي از بي ثبات ترين متغير هاي آب و هوايي، مخصوصا در مناطق خشك ،ونيمه خشك محسوب مي شود و از اين جهت مي تواند شاخص خوبي براي مطالعه خشكسالي باشد . در اين تحقيق ، ابتدا اطلاعات و آماربارندگي ايستگاه سينوپتيك استان و سپس 1959 استخراج گرديد . - آمار سينوپتيكواداره آب بهبهان جمع آوري شد، و ميانگين بارندگي سالانه چهل سه سال آماري 1998 سپس با استفاده از روش هاي آماري كه عبار ت از شاخص ميانگين بارندگي دراز مدت و اح تمال وقوع خشكسالي ها و تر سالي ها و با استفاده از توزيع هاي آماري و ميانگين هاي متحرك و شاخص پر آبي و خشكسالي ، روند خشكسالي در استان خوزستان مورد بررسي رقرار خواهد گرفت . نتيجه گرفته شد كه استان خوزستان با دو دوره خشكسالي مواجه بوده است و بهترين توزيع براي برازش بر داده ها توزيع لوگ پيرسون تيپ 3 است.


 27. بررسي روند تغييرات سطح آب زيرزميني ب استفاده از تكنيك GIS (مطالعه موردي بخشي از دشت شهرضا)

[ زهره خورسندي ] - دانشجوي دكتري مهندسي آبخيزداري دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيق
[ فرهاد مختاري ] - دانش آموخته كارشناسي ارشد زراعت دانشگاه ازاد اسلامي واحد خوراسگان
[ فرزانه خورسندي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد مكانيك ماشين آلات كشاورزي دانشگاه شيراز
[ مريم ذوالفقاري ] - دانشجوي دكتري مهندسي آبخيزداري دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيق
آب همواره يكي از عوامل مهم در بخش كشاورزي بوده و درسالهاي اخير به عنوان محدود كننده ترين عامل توليد دراين بخش مطرح مي باشد. افزايش تقاضاي آب به دليل افزايش جمعيت و افزايش رقابت بين بخشهاي ديگر با بخش كشاورزي در دهه هاي اخير باعث شده است كه به شكل مطلوبي از اين ماده حياتي و محدود استفاده نگردد. بهره گيري از منابع آب زيرزميني جهت مصارف مختلف در مناطقي كه با كمبود آبهاي سطحي مواجه اند يكي از مهمترين گزينه ها براي تامين آب جهت مصارف كشاورزي به شمار مي رود كه اين مسئله امروزه باعث كاهش شديد اين ذخائر شده است برداشت بي رويه از آبهاي زيرزميني بحران ديگري به صورت شور شدن ذخائر آبي را سبب مي شود بنابراين براي استفاده دائم از منابع اب زيرزميني مديريت صحيح و تعيين ميزان برداشت از مخازن امري ضروري به نظر مي رسد براي اعمال مديريت صحيح دسترسي به اطلاعات دقيق و به روز لازم است، با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي مي توان پايگاه داده هاي مكانمند و مناسب ايجاد نمود و سپس اين داده را مورد پردازش قرار داده و اطلاعات لازم را براي اعمال برنامه هاي مديريتي استخراج كرد. در اين مطالعه سعي شده است وضعيت بخشي از آبخوان دشت شهرضا را بررسي كرده و تغييرات اين آبخوان را در يك دوره آماري مورد مطالعه قرار داد و با استفاده از نقشه هاي توليد شده تغييرات شرايط آبخوان را مورد بررسي و تفسير قرار دهيم.


 28. بررسي روند خشكسالي در استان خوزستان با استفاده از شاخص SPI شاخص بارش استاندارد شده

[ حسين هوشمندي ] - فارغ التحصيل كارشناسي ارشد دانشگاه آزاد اهواز
[ اسماعيل معتمدي ] - فارغ التحصيل مهندسي كامپيوتر نرم ا فزار دانشگاه آزاد بهبهان
شاخص بارش استاندارد شاخصي است كه براساس احتمال بارش براي مقياسهاي زماني متفاوت به كار برده مي شود همچنين رخداد شرايط خشكسالي را قبل از وقوع پيش بيني مي كند و به تخمين شدت خشكسالي كمك كرده و نسبت به شاخص پالمر از پيچيدگي كمتري برخوردار مي باشد. به علاوه بسياري از برنامه ريزان و تصميم گيرندگان و طراحان خشكسالي چند منظوره بودن شاخص بارش استاندارد را درك كرده و به اهميت فوق العاده آن پي برده اند از سويي به اين امر نيز آگاهي دارند كه دراين شاخص مقادير و ارزشها بر داده هاي اوليه اي كه ممكن است تغيير كنند استوار مي باشند و آن را يكي از نكات ضعف اين شاخص در نظر دارند محاسبه شاخص بارش استاندارد شده براي هر منطقه براساس ثبت داده هاي بارش در بلند مدت براي يك دوره دلخواه استوار مي باشد اين گزارشات (بارش) در بلند مدت با يك توزيع احتمال متناسب شده اند بنابراين متوسط بارش استاندارد شده براي هر منطقه و براي هردوره دلخواهي صفر و انحراف معيار آن يك مي باشد (ادوارد و مكي1997) ارقام مثبت شاخص بارش استاندارد معرف بهتري نسبت به ميانگين بارش مي باشد د رحاليكه مقادير منفي اين شاخص معرف پايين تري نسبت به ميانگين بارش مي باشند. چون شاخص بارش استاندارد شده رقومي شده است يعني به صورت عدد در آمده بنابراين مي توانند به روش يكساني معرف اقليمهاي خشك و مرطوب باشد همچنين مي توان به دوره هاي مرطوب را نيز از طريق اين شاخص نشان داد.


 29. بررسي عوامل موثر بر افزايش مقدار املاح در آبهاي زيرزميني دشت كوار

[ مقصود بيات ] - دانشجوي كارشناسي ارشد جغرافيا، دانشگاه اصفهان
[ بهرام نجف پور ] - استاديار گروه جغرافيا دانشگاه پيام نور
[ بابك اجتماعي ] - دانشجوي دكتراي دانشگاه پيام نور
آب منشا حيات و الفباي عمران و آباداني مي باشد اين اعتبار را آب در طول تاريخ كسب كرده است زيرا هرجا كه اثري از آب بوده حيات نيز پديد آمده و نشانه هايي از آن باقي مانده است، آب هم به لحاظ كمي و هم از نظر كيفي، مورد توجه بوده و مساله كمبود آب شيرين، تنها مربوط به كشور ما نمي باشد. چرا كه امروزه مساله كمبود آب و مشاجرات برسر آن، تا آنجا پيش رفته ا ست كه سياستگزاران براين باورند كه يكي از علل مهم جنگهاي جهاني آينده تقسيم آب خواهد بود. هدف اين مقاله بررسي افزايش املاح آبهاي زيرزميني در دشت كوار ميباشد و ضمن اين بررسي به بحث كميت آبهاي زيرزميني دشت ، نيز پرداخته شده است. روش كار در اين پژوهش تركيب از روشهاي توصيفي، تحليل و ميداني است و از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) به منظور ترسيم نقشه ها استفاده شده است نتايج تحقيق نشان ميدهد املاح موجود در آبهاي زيرزميني دشت كوار از مركز به طرف كناره شمالي و شمال غربي و جنوب شرقي افزايش مي يابد.


 30. بررسي كيفيت آب زيرزميني دشت اردبيل از نظر مصارف شرب و كشاورزي

[ شهريار كريم دوست ] - كارشناس ارشد آزمايشگاههاي زمين شناسي دانشگاه پيام نور مركز اردبيل
[ سميه بابازاده ] - كارشناس ارشد آبشناسي
[ حسن محمدي گلستان ] - كارشناسي ارشد زمين شناسي مهندسي، مهندسين مشاور مهارآب
[ صاحب عزيزي نژاد ] - دانشجوي كارشناسي زمين شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
ازموضوعات بسيار مهم در هيدرولوژي كاربردي كيفيت آب است زيرا عمده فعاليتهاي آبشناسي در جهت تامين براي مصارف كشاورزي و يا شرب و صنعت مي باشد كه هركدام به لحاظ كيفي مي بايست داراي ويژگيهاي كيفي و معيارهاي مشخصي باشند. لذا بررسي كيفيت آب زيرزميني دشت اردبيل با استفاده از نتايج تجزيه شيميايي 44 حلقه چاه كه در فواصل مناسبي قرار داشتند صورت گرفت. اين تحقيق تاكيد برروي پارامترهاي قابليت هدايت الكتريكي، نسبت جذبي سديم، كل مواد جامد محلول، سختي و همچنين يونها ي HCo3 -1 , So4 -2 , Cl-, Na+, Mg2+ بوده است كه با درنظرگرفتن عوامل موثر در كيفيت آب زيرزميني و بررسي هاي آماري داده هاي كيفي، كيفيت آب زيرزميني دشت اردبيل از نظر مصارف شرب در حد متوسط تا خوب و از نظر آبياري در حد مطلوب مي باشد.


 31. بررسي كيفيت هيدروژئوشيميايي آبهاي زيرزميني درمحدوده ي ساختگاه سد خركش

[ محبوبه مجدزاده ] - دانشجوي كارشناسي ارشد دانشگاه اصفهان
[ اكبر قاضي فرد ] - دانشيار گروه زمين شناسي دانشگاه اصفهان
[ محسن رضايي ] - كارشناس ارشد شركت مهندسين مشاور زايندآب
بررسي ويژگي هاي هيدروژئولوژي ساختگاه سدها يكي از مطالعات پايه اي در طراحي چنين سازه هايي مي باشد. هيدروژئوشيمي، راهكاري براي درك بهتر شرايط هيدروژئولوژي ساختگاه است. در اين مقاله از داده هاي هيدروژئوشيمي براي شناخت بهتر كيفيت آب زيرزميني در محدوده ي ساختگاه سد خركش استفاده شده است سد خركش كه سدي خاكي با هسته ي رسي مي باشد درجنوب استان اصفهان ودر نزديكي شهرستان سميرم برروي رودخانه خركش به منظور آبياري ثقلي اراضي كشاورزي احداث مي شود. مجموعه داده هاي هيدروژئوشيمي استفاده شده در اين مقاله، شامل نتايج تجزيه ي شيميايي نمونه هاي برداشت شده از گمانه هاي حفاري شده در محل محور و مخزن سد مي باشد كه با توجه به تيپ آب در هرمحل، نوع سيمان مصرفي براي اجراي پرده ي تزريق تعيين شده است. طبق نتايج به دست آمده انواع رخساره هاي هيدروژئوشيمي مشاهده شده شامل بي كربنات كلسيم، سولفات كلسيم و منيزيم مي شوند و كيفيت آب از نظر كشاورزي مناسب مي باشد.


 32. بررسي مباني و روشهاي مختلف بمنظور تدوين دستورالعمل حريم كيفي آبهاي زيرزميني درايران

[ بهروز پيروز ] - كارشناسي ارشدعمران آب، كارشناس آب منطقه اي گيلان
[ سامان جوادي پيربازاري ] - دانشجوي دكتري مهندسي آبياري و زهكشي، دانشكده كشاورزي، دانشگاه تربيت
[ كورش محمدي ] - دانشيار گروه مهندسي آبياري و زهكشي، دانشكده كشاورزي، دانشگاه تربيت م
[ مجيد خلقي ] - دانشيار گروه مهندسي آبياري و زهكشي، دانشكده كشاورزي، دانشگاه تهران،
مساله كمبود و كاهش كيفيت آب، بسياري ازكشورهاي جهان را وادار ساخته تا ديدگاههاي خود در زمينه مديريت منابع آب را مورد بازبيني و تجديد نظر قرار دهند. بدين منظور قوانين، آيين نامه ها و دستورالعملهاي مختلف در برخي كشورها بمنظور رعايت حريم كيفي آبهاي زيرزميني تدوين گشته است با توجه به عدم وجود دستورالعملي در اين ارتباط در كشور و در نتيجه عدم رعايت حريمهاي كيفي آبهاي زيرزميني كه موجب آلودگي برخي از آبخوانها در كشور گرديده است. در اين تحقيق روشهاي مختلف تعيين حريم كيفي آبهاي زيرزميني مورد بررسي قرار گرفته است. دراين راستا ابتدا تعاريف و مفهوم حريم كيفي ابهاي زيرزميني ارائه شده است سپس به روشهاي مختلف تعيين حريم كيفي، نقاط قوت و ضعف اين روشها از لحاظ اجرايي بودن در كشور و در نهايت راهكارهايي بمنظور تعيين مباني مناسب دستورالعمل حريم كيفي آبهاي زيرزميني دركشور پيشنهاد گرديده است.


 33. بررسي منشاء و عوامل موثر در آلودگي منابع آب سطحي و زيرسطحي مسير رودخانه كشف رود (دشت مشهد)

[ غلامرضا لشكري پور ] - عضو هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد
[ محمد غفوري ] - عضو هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد
[ سيدمحمد موسوي مداح ] - دانشجوي كارشناسي ارشد دانشگاه فردوسي مشهد
[ منيره بابايي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد دانشگاه فردوسي مشهد
رودخانه كشف رود به عنوان مهمترين عارضه فيزيوگرافي دشت مشهد، زهكش اصلي حوضه آبريز محسوب مي گردد. اين رودخانه يكي از بزرگترين رودخانه هاي شمال شرق ايران محسوب مي شود. سرشاخه اين رودخانه از ارتفاعات خواجه علي، پشته پر و شاه جهان واقع در رشته كوههاي هزار مسجد و بينالود در شرق شهر قوچان سرچشمه مي گيرد حوضه آبريز اين رودخانه بامساحتي معادل 16500 كيلومتر مربع آب كليه رودخانه هاي فرعي و سيلاب هاي فصلي دشت مشهد را به داخل خود زهكش مي كند. در مجموع اين رودخانه تا محل ايستگاه اولنگ اسدي (خروجي دشت) سالانه نزديك به 5/40 ميليون متر مكعب آب را از دشت مشهد خارج مي سازد. با توجه به نقش مهم رودخانه كشف رود درتعادل زيستي، اكولوژيكي، اقتصادي و اجتماعي منطقه و تامين بخشي از آب مورد نياز آتي مشهد از طريق سد شوريجه (سد درحال مطالعه) شناسايي منابع الاينده و كسب آگاهي مستمر از تغييرات كيفي اين رودخانه اولين قدم در راستاي مديريت پايدارمنابع آب برروي اين رودخانه مي باشد.


 34. بررسي منشاء و مقدار آلودگي آرسنيك در منابع آب زيرزميني، شمال دشت چهاردولي

[ سجاد فاضل توسل ] - كارشناسي ارشد زمين شناسي (آبشناسي)، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران ع
[ بهرام وثوق ] - دانشجوي كارشناسي ارشد زمين شناسي (اقتصادي)دانشگاه پيام نور تبريز
[ عباس اروجي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد زمين شناسي(اقتصادي)، دانشگاه اروميه
منطقه مورد مطالعه در جنوب شرقي شهرستان قروه قرار داشته و مساحتي بالغ بر هزار كيلومتر مربع را دارا مي باشد دراين منطقه شاهد فعاليت آخرين و جوانترين فازهاي ماگمايي آتشفشاني ايران هستيم كه فعلاً در مرحله گوگرد زايي و فومرولي به سر مي برد. بروز سرچشمه هاي آبگرم متعدد درمنطقه خود شاهدي بر اين مدعا هستند فعاليت گرمايي ميدانهاي زمين گرمايي جوان در منطقه كه همراه با بروز ناهنجاري هاي مثبتي از آرسنيك و ساير عناصر فلزي سنگين و شبه فلزات سمي قابل پيگيري است، به نوبه خود باعث اپيدمي گسترده اي از بيماريهاي مزمن در ارتباط با مصرف آبهاي آلوده گشته است.


 35. بررسي نقشه هاي مقاومت الكتريكي زمين هاي واقع در جنوب شرقي شهرستان مباركه (اصفهان)

[ خليل رضايي ] - عضو هيئت علمي دانشگاه دامغان
[ رضا صراف ] - عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مباركه
[ سوسن نوروزي ] - تربيت معلم شهيد رجايي اصفهان

اطلاعات درباره يك آبخوان يك ايده خوبي در مورد نقاط ديگر آن به ما مي دهد مانند آبدهي چاهها و كيفيت آبها و ... در اين مطالعه ، نقشه هاي هم مقاومت براي اعماق مختلف شامل 150 و 100 و 75و 30 و 10 و 1 متري با روش ژئوالكتريك در جنوب شرقي شهرستان مباركه رسم شد. لايه آبدار تغييرات زيادي در مقاومت و همچنين عمق زيادي دارد. دراين مطالعه كيفيت آب زياد متغير نيست و بنابراين مقادير مختلف مقاومت بستگي به ماهيت زمين شناسي در نقاط مختلف آن دارد.


 36. بررسي نوسانات سطح آب زيرزميني دشت ميان آب شوشتر با روش طيفي (spectral method)

[ محمود تولايي نژاد ] - كارشناسان ارشد سازمان آب و برق خوزستان
[ اشرف مكوندي ] - كارشناسان ارشد سازمان آب و برق خوزستان
[ پيوند پاپهن ] - كارشناسان ارشد سازمان آب و برق خوزستان
[ غلامحسين محمدپور زنگنه ] - كارشناسان ارشد سازمان آب و برق خوزستان
دشت ميان آب با مساحتي معادل 447 كيلومتر مربع در 130 كيلومتري شمال اهواز و درجنوب شهرستان شوشتر، بين دو رودخانه شطيط و گرگ (كارون) با 02²¢،35 ، °48 تا 48² ، 16¢ ، °49 طول جغرافيايي و ²48 ،¢32 ، °31 تا 54² ، ¢05،°32 عرض جغرافيايي قرار دارد سطح برخورد به آب زيرزميني بين 5/0 متر درنواحي شمال شرق (روستاي تمبي)، تا حدود 9 متر در شمال غرب دشت (روستاي قلعه سيد) متغير بوده و در قسمت جنوبي تا انتهاي دشت (حوالي روستاي بندقير) بين 3 تا 8 متر در نوسان مي باشد حداقل ميزان هدايت الكتريكي آب در شمال دشت حدود 1038 و حداكثر آن در مركز تا جنوب دشت به بيش از 15000 ميكروموس برسانتي متر مي رسد. ارتفاع متوسط دشت ميان آب نسبت به سطح دريا 45 مترمي باشد شناخت وضعيت كمي و كيفي آبخوانهاي زيرزميني نقش بسيارمهمي در اعمال مديريتي صحيح و دقيق در امر توسعه، بهره برداري و حفاظت ازاين منابع حياتي دارد. در نواحي خشك و نيمه خشك علي الخصوص در ايام خشكسالي، كه منباع آب سطحي دست خوش تغييرات است قسمت عمده آب مورد نياز از آبهاي زيرزميني تامين مي گردد اين مطالعات از جايگاه ويژه اي برخوردار مي باشد در اين راستا بررسي نوسانات سطح آبهاي زيرزميني كه نشاندهنده تغييرات حجم مخازن زيرزميني است بي شك در برنامه ريزي مديريتي منابع آب، بويژه در توسعه پايدار اين منابع، ايده هاي ارزشمندي در دسترس مديران و متوليان امور آب قرار مي دهد. در اين مقاله با استفاده ازتكنيك تجزيه و تحليل سريهاي زماني داده هاي اندازه گيري شده چاههاي مشاهده اي، به بررسي نوسانات كوتاه مدت (كمتر از يكسال و بيشتر از يك فصل) آبخوان آبرفتي دشت ميان آب شوشتر، پرداخته شده و عوامل موثر برافت و خيز سطح آبخوان دشت، تعيين گرديده است.


 37. بررسي وضعيت كمي و كيفي آبهاي تحت الارضي دشت عباس
[ پيوند پاپن ] - كارشناسي ارشد خاكشناسي سازمان آب و برق خوزستان

از مشكلات اساسي توسعه و پيشرفت در هر كشور محدوديت كمي و كيفي منابع آب است. لذا حفاظت از اين مناقع بخصوص آبهاي شيرين به عنوان يكي از مهمترين عوامل حفظ سلامت و توسعه همه جانبه جوامع مطرح مي باشد. پرواضح است كه در اولين اقدام براي حفاظت و بهره برداري بهينه از اين منابع بايد آگاهي و شناخت دقيقي از پتانسيل اين منابع داشته باشيم و با انجام پايش هاي مستمر آگاهي همه جانبه اي را بخصوص از تغييرات كيفي آنها بدست آورده و زمينه هاي ايجاد توسعه پايدار را فراهم نماييم. در اين پژوهش تلاش شده است بااستفاده از نتايج آناليز شيميايي منابع آب زيرزميني منطقه دشت عباس در استان خوزستان وضعيت آب زيرزميني از نظر مصارف گوناگون مورد بررسي قرار بگيرد. براي اينكار ازچاههاي اين دشت در طي 3 سال براساس استانداردهاي موجود نمونه برداري و نتايج آناليز شيميايي ان مطابق ويژگي هاي مورد نياز مصارف كشاورزي، شرب و صنعت مورد ارزيابي و تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج نشانگر اين است كه تيپ آب در نواحي شمال غربي دشت سولفاته سديك و در ساير مناطق دشت سولفاته كلسيك مي باشد. همچنين آب زيرزميني بخشهاي مركزي و جنوبي دشت عباس براي كشاورزي مناسب نمي باشد اغلب نمونه هاي دشت براي شرب مناسب نيستند از لحاظ مصارف صنعتي اكثر نمونه ها داراي خاصيت رسوبگذاري مي باشند.

 38. بررسي وضعيت كيفي آبهاي موجود در محدوده رامهرمز

محمود تولايي نژاد ] - كارشناسان ارشد سازمان آب و برق خوزستان

[ اشرف مكوندي ] - كارشناسان ارشد سازمان آب و برق خوزستان
[ پيوند پاپهن ] - كارشناسان ارشد سازمان آب و برق خوزستان
[ فريده عظيمي ] - استاد دانشگاه آزاد اسلامي اهواز

استان خوزستان با مساحتي حدود 64236 كيلومتر مربع بين 47 درجه و 41 دقيقه تا 50 درجه و 39 دقيقه طول شرقي و 29 درجه 58 دقيقه تا 33 درجه و 4 دقيقه عرض شمالي در جنوب غرب ايران قرار دارد آب و هواي آن بجز در برخي از مناطق كوهستاني (شمالي و شرقي) داراي اقليم خشك و نيمه خشك مي باشد در طي ساليان اخيردر كشورهاي صنعتي، بيشترين تاكيد در مطالعات آبهاي زيرزميني به جاي مسائل اكتشاف منابع جديد آب برروي كيفيت آبهاي زيرزميني صورت گرفته است. با اين حال، در كشورهاي در حال توسعه هنوز مبحث مطالعات كيفي آب زيرزميني و به ويژه مطالعات آلودگي، به دلايلي همچون هزينه بر بودن مطالعات و وجود پيچيدگيهاي علمي در اين گونه تحقيقات به طور جدي مورد پيگيري قرار نگرفته است. در بسياري از نقاط كشور آب زيرزميني به مقدار كافي وجود دارد ولي وجود كيفيت نامطلوب، استفاده از آنها را غيرممكن ساخته است. همچنين در بسياري مناطق ديگر به علل طبيعي و مصنوعي كيفيت آب د رمعرض نامطلوب شدن قرار گرفته است منظور از جنبه كيفي آب زيرزميني غلظت عناصر و يونهاي مختلف موجود در آب مي باشد. آب زيرزميني عمدتا براي اهداف شرب، كشاورزي و صنعت مورد استفاده قرار مي گيرد. بنابراين معيارهاي كيفي به مورد استفاده بودن آب براي يك مقصود معين بستگي دارد و استانداردهاي كيفي استفاده از آبها را براي موارد استفاده مختلف جهت اجتناب از اثرات زيان آور محدود مي نمايد. در اين تحقيق كيفيت آب زيرزميني و سطحي منطقه رامهرمز براساس نتايج حاصل از بررسي هاي اكتشافي (لوگ چاهها ، پروفيلهاي موجود و ....) را نشان داده همچنين از نظر شرب، كشاورزي، و صنعتي مورد ارزيابي قرار گرفته است.


 39. بررسي ويژگي ها و علل فرونشست در دشت گلپايگان با استفاده از تداخل سنجي رادار و GIS

[ كبري جنت ] - كارشناسي ارشد زمين شناسي مهندسي، دانشگاه اصفهان
[ اكبر قاضي فرد ] - عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان
رشد جمعيت همراه با گسترش بي رويه ي بهره برداري از آب زيرزميني در مقاصد كشاورزي و صنعت، با مشكلات عديده اي نظير فرونشست سطح زمين همراه است كه مي تواند باعث آسيب هاي جبران ناپذيري به ساختمان ها، خطوط لوله و زمين هاي كشاورزي گردد. به همين خاطر بررسي ويژگي هاي اين پديده جهت جلوگيري از آسيب هاي جبران ناپذير آن ضروري مي باشد. يكي از مناطقي كه دچار فرونشست و شكاف در زمين گشته است، دشت گلپايگان مي باشد. اين شكاف ها باعث ترك خوردگي و حتي غيرمسكوني شدن بعضي از خانه هاي مسكوني در روستاهاي واقع در اين دشت شده و از سوي ديگر فرونشست و شكافهاي همراه آن موجب غيرقابل استفاده شدن بسياري از زمينهاي كشاورزي در اين منطقه گرديده كه خود منجر به مهاجرت روستائيان به سمت شهر مي گردد. به همين دليل بررسي پديده فرونشست در اين دشت از اهميت فراواني برخوردار است .لذا در اين تحقيق با استفاده از روش تداخل سنجي راداري و GIS ويژگيها و علت اين پديده مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. با استفاده از داده هاي رادار مشخص شد كه فرونشست در بخش شمال شرق دشت با حداكثر ميزان 19و12 سانتي متر در دو بازه زماني هفت و ده ماهه در حال وقوع است. و با استفاده از نرم افزار ARC GIS 9.3 علت اين پديده در اين بخش از دشت تراكم بيش از حد چاههاي بهره برداري آب زيرزميني تشخيص داده شد.


 40. بررسي هيدروژئوشيميايي آبخوان دشت سراب

[ مهدي مستفيد شره جيني ] - دانشجوي كارشناسي ارشد هيدروژئولوژي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و
[ حميدرضا ناصري ] - دكتري هيدروژئولوژي، استاديار گروه زمين شناسي دانشگاه شهيد بهشتي
[ فرهاد اسديان ] - كارشناس ارشد هيدروژئولوژي، مربي پژوهشي جهاد دانشگاهي شهيد بهشتي
دشت سراب با وسعتي در حدود 2191 كيلومتر مربع در شرق استان آذربايجان شرقي واقع شده است. به منظور بررسي هيدروژئوشيميايي سفره آب زيرزميني منطقه تعداد 59 نمونه از چاههاي پمپاژ نمونه برداري شده و در تمام نمونه ها غلظت يونهاي اصلي اندازه گيري شده است. نتايج بدست آمده بيانگر اين است كه روند عمومي افزايش هدايت الكتريكي و افزايش غلظت املاح از جهات شرق، جنوب و شمال به غرب مي باشد كه منطبق بر جهت جريان آب زيرزميني منطقه ا ست. در قسمت غربي ا فزايش نسبي در مقدار املاح و تغيير تيپ آب به كلروره و سولفاته ديده مي شود كه دليل آن احتمال وجود سازند مارن و ماسه سنگي ژيپس دار ميوسن در اين قسمت است. علاوه بر آن سختي آب زيرزميني دشت از نرم در جنوب و شمال دشت تا خيلي سخت در غرب آن متغيير است. تبادل يوني معكوس در شمال غرب و ورود سديم از منشا نفلين در جنوب تناسب بين سديم و كلريد را برهم زده است. اغلب نمونه هاي آبي آبخوان دشت سراب در رده هاي C3S1,C2S1 ويلكوكس قرار مي گيرند كيفيت آب در دياگرام شولر در محدوده خوب قرار دارد.


 41. برهمكنش آب سطحي - آب زيرزميني و مدلسازي آن

[ جليل عبدالهي پور حقيقي ] - كارشناسي ارشد آبياري و زهكشي، مديريت جهاد كشاورزي استهبان
[ جمشيد پيري ] - كارشناسي ارشد آبياري و زهكشي، مديريت جهاد كشاورزي زابل
در اكوسيستم هاي زيست محيطي، سيستم هاي آب زيرزميني مجزا از سيستم هاي آب سطحي نيستند و اين دو مقياس هاي مختلف محلي و منطقه اي داراي برهمكنشي ديناميك و پايدار مي باشند. درجه اين برهمكنش وابسته به شرايط اقليمي و جغرافيايي منطقه است. عدم توجه به ميزان برهمكنش دو سيستم، گاه باعث تاثير بيشتر آنها بريكديگر و آلودگي يكي ازآنها و سپس توسعه آن به تمام سيستم مي شود. در نقاط بسياري از كشور ايران نيز مشكلات زيست محيطي ناشي از ارتباط و برهمكنش آبهاي سطحي و زيرزميني در آلودگي تالابها، رودخانه ها و يا آبهاي زيرزميني ديده مي شود. مدلهاي فراواني براي شبيه سازي اين پديده وجود دارد كه هريك مشكلات خاص خود را دارد. بيشتر مدلهاي سطحي مورد استفاده درمدلهاي يكپارچه آب سطحي - آب زيرزميني به صورت يك بعدي يا دو بعدي بوده است . در اين تحقيق پس از بررسي مكانيسم هاي برهمكنش آب سطحي و آب زيرزميني و نحوه اندازه گيري اين برهمكنش، تاريخچه اي از مدل هاي يكپارچه آب زيرزميني - آب سطحي ارائه شده و فرايند مدلسازي دو مورد جديد از اين مدلها كه در طي يك پروژه مشترك بين يونان و انگلستان ساخته شده است، به طور مختصر ارائه شده است.


 42. بكارگيري روش مقاومت ويژه براي شناسايي رودخانه هاي قديمي

[ هادي طهماسبي نژاد ] - عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
اختلاف در مقاومت الكتريكي بين رسوبات دانه درشت ته نشين شده در مسيررودخانه هاي قديمي با رسوبات اطراف سبب شده تا از روش مقاومت ويژه از نوع سونداژ الكتريكي قائم براي اكتشاف آنها استفاده گردد. اين رودخانه ها در صورت تغذيه كافي، مخازن مناسب با پتانسيل آبدهي بالا براي آب زيرزميني بشمار مي روند، در اين پژوهش از روش سونداز الكتريكي قائم براي شناسايي يك رودخانه قديمي استفاده گرديده است.


 43. بكارگيري روشهاي تركيبي و بهينه ژئوالكتريك در كاهش هزينه هاي آبيابي و حفاري (مطالعه موردي - انتخاب سايت حفاري دشت انديكا)

[ حميدرضا ماجدي ] - كارشناس ارشد هيدروژئولوژي - دفتر فني و مهندسي آب و برق خوزستان
[ فاطمه حسني ] - كارشناس زمين شناسي، شركت مهندسين مشاور شيرين آب زمين ايرانيان
[ محمد جهانشاهي ] - كارشناس زمين شناسي - دفتر فني و مهندسي آب و برق خوزستان
دستيابي به آب شيرين و استحصال آن يكي از مهم ترين دغدغه هاي كارشناسان منابع آب و زمين شناسان خصوصا در اقليم هاي خاص و دوره هاي خشكسالي است. مهندسي ارزش و كاهش هزينه هاي اينگونه پروژه ها به دليل هزينه هاي بالاي حفاري بسيار مورد توجه است. دراين مطالعه با نيل به اين هدف و بكارگيري روشهاي كم هزينه ژئوالكتريك سعي شده است بهترين سايت حفاري از لحاظ كمي و كيفي با انتخاب آرايش مناسب، جستجو گردد. دراين راستا با بررسي گزينه هاي پيشنهادي منطقه از انجام حفاري مجدد كه با شكست همراه بوده جلوگيري شده و گزينه هاي مناسبي انتخاب و حفاري گرديد كه نتايج بسيار خوبي را به دنبال داشته است.


 44. پهنه بندي آب زيرزميني آبخوان سفيد دشت از نظر پارامتر كيفي بيكربنات جهت مصارف شرب و كشاورزي

[ محبوبه غزالي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد سازه هاي آبي، گروه مهندسي آب، دانشگاه شهركرد
[ فاطمه محمدي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد سازه هاي آبي، گروه مهندسي آب، دانشگاه شهركرد و ك
آبهاي زيرزميني از جمله منابع مهم مورد استفاده در بخش كشاورزي و شرب مي باشند كه 31 درصد منابع آبي جهان را بخود اختصاص مي دهند. اطلاع از كيفيت منابع آب زيرزميني كمك شاياني بمنظور مديريت بهينه، استفاده و در نهايت بهره برداري مناسب از آنها ميكند. از جمله پارامترهاي مهم كيفي بيكربنات ميباشد كه در واقع مهمترين آنيون موجود در آبهاي زير زميني بشمار مي رود. در پژوهش حاضر به بررسي دقت روش هاي ميانيابي جهت پيش بيني تغييرات مكاني بي كربنات آب زيرزميني دشت سفيد دشت، واقع در استان چهارمحال و بختياري كه بخشي از حوضه بهشت آباد بحساب مي آيند، پرداخته شده است. براي بررسي خطاي هر روش ميانيابي و انتخاب بهترين روش، از تكنيك اعتبار سنجي حذفي استفاده شد. همچنين جهت مقايسه آماري مدل ها از مقادير ميانگين خطاي مطلق (MAE) و ميانگين خطاي انحراف (MBE) براي هر مدل استفاده گرديد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان ميدهد كه روش انحناي كمينه مناسب ترين روش براي ميانيابي بي كربنات در اين دشت است. در نهايت با استفاده از روش بهينه ميان يابي، پهنه بندي بيكربنات در اين دشت از نظر شرب و كشاورزي انجام گرفت. نتايج حاكي از آن است كه منابع آب زير زميني اين دشت از نظر مصارف كشاورزي فاقد محدوديت بي كربنات و از نظر شرب در طبقه خوب و قابل قبول قرار مي گيرند.


 45. پهنه بندي خشكسالي با استفاده از GIS (مطالعه موردي دشت قزوين)

[ حنانه باروتي ] - كارشناس ارشد سازه هاي آبي دانشگاه مازندران
[ مريم ذوالفقاري ] - دانشجوي دكتري آبخيزداري دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهرا
امروزه GIS يكي از علوم مفيد و كارا در اغلب بررسي هاي محيطي از جمله بررسي هاي مرتبط با سيل، رواناب ها، زمانهاي مختلف، مطالعات اقليم شناسي و نيز خشكسالي ها مي باشد. خشكسالي از جمله پديده هاي محيطي و بخش جدايي ناپذير تغييرات اقليمي است كه ممكن است در هر منطقه اي رخ دهد و باعث كمبود آب گردد. عدم تعيين دقيق زمان شروع و خاتمه خشكسالي، وسعت جغرافيايي آن، تاثير تدريجي خشكسالي طي يك دوره نسبتا طولاني از جمله ويژگي هاي خشكسالي مي باشد كه آن را از بلاياي طبيعي متمايز مي نمايد. بنابراين تحقيق و مطالعه دراين زمينه بسيار ضروري است. تعيين شاخصهايي كه بتوان براساس آنتحليلي از ميزان شدت و تداوم خشكسالي در آن منطقه ارائه نمود يكي از اقدامات مهم و اساسي در مطالعه و ارزيابي خشكسالي مي باشد. به منظور پايش خشكسالي از سوي محققين در سراسر دنيا روشهاي مختلفي ارائه شده است در نهايت ايستگاهها با طور دوره آماري بيش از 30 سال جهت محاسبه شاخص SPI در چند مقياس زماني استفاده شد و پس از محاسبه شاخص بارش استاندارد استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) خشكسالي در منطقه پهنه بندي گرديد و در واقع براي رسيدن به هدف اصلي تحقيق كه بررسي و تعيين نقاط با ريسك بالاي خشكسالي بود به نقش سيستم اطلاعاتي جغرافيايي و كارا بودن آن در مسائل مرتبط با خشكسالي پرداخته شد. نقشه پراكنش خشكسالي در استان به ازاي چنددوره بازگشت ترسيم و بدين ترتيب نواحي با ريسك بالاي خشكسالي مشخص شد.


 46. پهنه بندي كيفي و بررسي عوامل موثر بر كيفيت آبهاي زيرزميني دشت كبودرآهنگ همدان

[ رسول قائداميني ] - كارشناس ارشد زمين شناسي رسوب و آبشناسي
[ مهدي رياحي پور ] - كارشناس ارشد زمين شناسي رسوب و آبشناسي
دشت كبودرآهنگ با وسعتي در حدود 750 كيلومتر مربع و ارتفاع متوسط 1789 متر از سطح دريا بزرگترين دشت استان همدان محسوب مي گردد. ميانگين بارش اين منطقه در سال آبي 87 در سطح دشت برابر 245 ميلي متر و در ارتفاعات 270 ميليمتر بوده و اقليم آن براساس اقليم نماي آمبرژه نيمه خشك سرد مي باشد. از لحاظ زمين شناسي اين دشت در زون زمين شناختي سنندج سيرجان واقع شده است. سازندهاي رخنمون يافته درا ين منطقه شامل آهنكهاي كريستاله ترياس فوقاني و ژوراسيك، آهكهاي كرتاسه، توفهاي خاكستري و مارن سازند فجن، كنگلومراي قرمز هوازده متعلق به اليگوسن و آهكهاي مارني سبز مايل به خاكستري معادل تشكيلات قم مي باشد. در اين دشت تعداد 2667 چاه عميق و نيمه عميق حفر شده كه مجموع كل برداشت آنها برابر 391 ميليون متر مكعب است دراين تحقيق براساس نتايج آناليزهاي كيفي منابع آب زيرزميني، پهنه بندي كيفي آب در دشت كبودرآهنگ انجام شده و عوامل موثر بر آن مورد بحث و بررسي قرار گرفته است منابع آب زيرزميني موجود از نظر شرب به سه دسته نامطبوع، غيرقابل شرب، و داراي قابليت شرب مشروط و از لحاظ كشاورزي اين منطقه به نواحي داراي آب خوب، متوسط و نامناسب رده بندي ميشود. نتايج نشان ميدهد كه كيفيت آب در اين دشت عمدتا تحت تاثير انحلال كانيهاي كلسيت، ژيپس، اكسيداسيون پيريت و تبادل يوني آب با رسهاي سديم دار مي باشد.


 47. پيامدهاي زيست محيطي منابع آب در دشت رودان استان هرمزگان
[ تورج اسدي ] - هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بندرعباس

در اين تحقيق تلاش شده كه با شيوه اي مناسب، يك توصيف كلي از اثرات زيست محيطي استفاده از منابع آب زيرزميني دشت مورد مطالعه ارائه شود . به نوعي كه بتواند راهگشاي مناسبي براي تصميم گيري باشد . بررسي منابع آب مورد استفاده در محدوده طرح نشان مي دهد كه بخش عمده آب مصرفي در محدوده طرح شامل دشت رودان از طريق منابع آب زيرزميني تأمين مي شود. از ميان منابع تأمين آب زيرزميني، چاهها نقش عمده را در تأمين آب مورد نياز اهالي منطقه دارا مي باشند .هدف اصلي بررسي اثرات زيست محيطي استخراج آبهاي زيرزميني رودان است .بررسي وضعيت منابع آب از لحاظ كمي و كيفي در محدوده طرح نشان مي دهد كه محدوده طرح جزء مهمترين دشتهاي داراي پتانسيل مناسب كمي و كيفي آب زيرزميني در استان هرمزگان و به طور كلي جنوب ايران مي باشد .در اين تحقيق با آناليز كيفي از نمونه آب هاي سطحي و زيرزميني ازجمله مقادير دما , كدورت , كل جامدات محلول, فسفر, نيترات,اكسيژن محلول و...مورد بررسي قرارگرفته است. با بررسي شرايط موجود , وضعيت فعلي محيط زيست و پيامد هاي آينده دو گزينه برداشت و عدم برداشت از منابع آب هاي زير زميني با هم مقايسه گرديده اند.

 48. پيش بيني زمان استمرار و شدت دوره هاي مرطوب و خشك در ايران با استفاده از روش بعد فركتالي

[ محمد نخعي ] - دكتراي آبشناسي، عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت معلم تهران، گروه زمين شن
[ احسان احدي دولتسرا ] - دانشجوي كارشناسي ارشد آبشناسي، دانشگاه تربيت معلم تهران
مهمترين عامل تعيين كننده اقليم و هيدرولوژي درهر ناحيه، بخصوص نواحي خشك بارندگي و طول دوام آن است. در مناطق خشك حتي يك باران كوتاه مدت مي تواند منبع آب مفيدي باشد و تعيين دقيق زمان استمرار آن بسيار با اهميت است. استفاده از روش بعد فركتالي در تعيين زمان استمرار و شدت دوره هاي مرطوب و خشك به طور گسترده رو به افزايش است. روش بعد فركتالي سيستمي نوين جهت تجزيه و تحليل داده ها مي باشد. در اين تحقيق بعد از معرفي روش بعد فركتالي، حداكثر زمان استمرار و شدت دوره هاي مرطوب و خشك در تمامي مراكز استان در ايران پيش بيني مي گردد.


 49. پيش بيني ميزان تبخير با استفاده از شبكه هاي عصبي مصنوعي

[ هدايت الله هرمزي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد اقليم شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز
[ سعيد برومندنسب ] - استاد گروه آبياري دانشگاه شهيد چمران اهواز
[ فريده عظيمي ] - استاديار گروه جغرافياي طبيعي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز
[ حسين هوشمندي ] - كارشناس ارشد جغرافياي طبيعي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان
پيش بيني ميزان تبخير يكي از عوامل مهم در طراحي، ميدريت و اجراي طرحهاي آبياري است. در اين تحقيق نقش پارامترهايي از جمله دماي حداقل و حداكثر، رطوبت نسبي حداقل و حداكثر، ساعات آفتابي و سرعت باد برميزان تبخير مورد بررسي گرفته است. هدف اصلي در اين تحقيق استفاده از شبكه هاي عصبي مصنوعي (ANN) جهت پيش بيني ميزان تبخير بوده است. اطلاعات مربوط به پارامترهاي ياد شده از طريق ايستگاه هواشناسي اهواز تهيه گرديده است. براي مدل سازي اطلاعات از نرم افزار Qnet2000 استفاده شده است. در اين تحقيق ميزان تبخير با ضريب همبستگي (R2) برابر 97342/0 و خطاي حداكثر برابر 24797/0 شناسايي شد و همچنين دماي حداكثر و ساعات آفتابي به عنوان موثرترين پارامترهاي ورودي در شبيه سازي مدل مشخص شد.


 50. پيش بيني ميزان نشت و هجوم آب زيرزميني به درون تونل انتقال آب سبزكوه بااستفاده از روشهاي تحليلي، تجربي و هيدروژئولوژي

[ مهدي رياحي پور ] - كارشناس شركت آب منطقه اي استان چهارمحال و بختياري
[ رسول قائد اميني ] - كارشناس شركت آب منطقه اي استان چهارمحال و بختياري

هجوم آب زيرزميني به تونلهاي در حال ساخت يكي از مسايل و مشكلات عمده در زمان حفاري تونلها به شمار مي رود تونل انتقال آب سبزكوه به طول 10448 متر در راستاي شمال - جنوب در ارتفاعات كلار مشرف بردرياچه سد چغاخور در استان چهارمحال و بختياري مطالعه گرديده است از ديدگاه زمين شناسي اين منطقه در بخشهاي مياني زون ساختاري زاگرس مرتفع قرار دارد. تاقديس كلار و دو گسل تراستي سولقان و آوردگان به همراه گسل امتداد لغز چهار طاق از ساختارهاي زمين شناسي اصلي در مسير تونل سبزكوه مي باشند.سنگ شناسي مسير نيز شامل مارن و مارن هاي آهنكي سازندگورپي، آهك هاش ايلام - سروك ، آهك و آهك مارني كژدمي، دولوميت و آهكهاي دولوميتي سازندهاي داريان، فهليان، سورمه و نيريز مي باشد. در بخشهاي خروجي تونل نيز آهكهاي توده اي سازند خانه كت و شيل و مارنهاي كامبرين قرار داد كه به دليل عملكرد گسلهاي موجود بهم ريخته و خرد شده است در اين تحقيق براي برآورد ميزان هجوم آب زيرزميني به درون تونل انتقال آب سبزكوه از روشهاي تحليلي گودمن (1956)، كارلسرود (1978)، لي (1993)، روش تجربي هيوور(1995) و روش هيدروژئولوژي استفاده شده و اين روشها با هم مقايسه گرديده است. براساس نتايج بدست آمده حداكثر ميزان نشت آب در حدود 77/32 ليتر در ثانيه درمتر تونل برآورد گرديده كه حدود 71 درصد از اين مقدار در 7/35 درصد از مسير تونل رخ مي دهد در ادامه مطلب در راهكارهاي متناسب با حفاري اين تونل نيز ارائه شده است.


 51. تاثير سد كرخه بر كميت و كيفيت آب زيرزميني دشت اوان استان خوزستان
[ نصراله كلانتري ] - دكتراي هيدروژئولوژي، گروه زمين شناسي دانشگاه شهيد چمران اهواز

دشت اوان با موقعيت جغرافيايي 47 ˚ 59 تا 48 ˚ 9΄ طول شرقي و 32 ˚ 14΄ 30˝ تا 32 ˚ 24΄ 30˝ عرض شمالي در جنوب غرب شهرستان انديمشك و در مسير جاده انديمشك به دهلران واقع شده است. آبخوان دشت اوان به صورت آزاد، م يباشد. بخشي از تغذيه آبخوان دشت اوان در قسمت شمال و شمال غرب، توسط مخزن سد كرخه، سازند هاي كنگلومراي بختياري و بخش لهبري صورت ميگيرد. رودخانه كرخه در بخش كوچكي در ناحيه جنوب شرق دشت باعث تغذيه دشت اوان ميشود. جهت نمايش ميزان بالا آمدگي سطح آب زيرزميني در نقاط مختلف دشت در نتيجه احداث سد كرخه، نقشه تغييرات سطح ايستابي فروردين 74 و فروردين 84 تهيه شد. بر اساس اين نقشه بيشترين ميزان بالا آمدگي سطح آب در قسمت غرب و شمال غرب دشت و بين 9 تا 14 متر مي باشد. در حالي كه ميزان بالا آمدگي در قسمت مياني دشت 7 تا 9 متر مي باشد. در بقيه نقاط دشت بين 1 تا 7 متر بالا آمدگي سطح آب زيرزميني مشاهده مي شود. با توجه هيدروگراف واحد در سالهاي آبي 73 تا 86 سه قسمت بر روي آن قابل تفكيك مي باشد، قسمت اول شامل دوره زماني آبان 73 تا فروردين 78 مي باشد كه تراز متوسط آبخوان به دليل 2 متر در حال افت بوده است. قسمت دوم از فروردين 78 تا اسفند 83 مي باشد، كه / افزايش چاههاي پمپاژ به ميزان 6 در نتيجه بهره برداري از شبكه آبياري و احتمالاً در اثر آغاز آبگيري مخزن سد در بهمن ماه 78 و شروع تغذيه آبخوان از مخزن سد كرخه، سطح آب با روند نسبتاً ثابتي در حال افزايش مي باشد. قسمت سوم شامل فروردين 84 تا اسفند 86 است كه تراز آبخوان روند ثابتي را طي كرده است. براي ارزيابي تأثير سد كرخه روي كيفيت آبخوان دشت اوان مطالعات هيدروشميايي بر اساس نتايج آناليز كامل 80 نمونه آب صورت گرفته است. جهت مشخص نمودن تأثير سد كرخه روي كيفيت آبخوان اوان، نتايج آناليز نمونه هاي سال 73 با سال 86 مقايسه شده است و تغييرات كيفي از لحاظ مكاني و زماني مورد بررسي قرار گرفته است. كيفيت آب زيرزميني در بخش شمالي بسيار مطلوب است اما در بخش هاي مركزي و جنوبي مجموع املاح آب زيرزميني افزايش مييابد و كيفيت آب نامطلوب ميگردد. مجموع املاح در دوره آماري بعد از احداث سد نسبت به دوره قبل از احداث سد افزايش يافته است. در دوره آماري قبل از احداث سد، آب زير زميني نسبت به كاني هاي كلسيت و دولوميت در نواحي شمالي و شمال غرب دشت در حالت تحت اشباع و در قسمت هاي مياني و جنوبي دشت، اشباع هستند. در حالي كه در دوره آماري بعد از احداث سد، نمونه ها نسبت به كاني هاي كلسيت و دولوميت اشباع و فوق اشباع هستند.

 52. تاثير ليتولوژي بر بيلان آب زيرزميني منطقه دشت چنانه استان خوزستان

[ پيوند پاپن ] - كارشناس ارشد خاكشناسي سازمان آب و برق خوزستان
[ اشرف مكوندي ] - كارشناس ارشد منابع آب سازمان آب و برق خوزستان
دشت چنانه با وسعتي حدود 816 كيلومتر مربع، از زيرحوضه هاي آبريز رودخانه كرخه در جنوب شهرستان انديمشك در استان خوزستان واقع است. از لحاظ اقليمي براساس سيستم طبقه بندي آمبرژه از نوع نيمه خشك گرم شديد به شمار مي آيد. سازندهاي موجود در منطقه شامل سازند گچساران، سازند ميشان، سازند آغاجاري و بخش لهبري آن مي باشد. نوسانات سطح آب زيرزميني از شهريور 74 تا اسفند 83 ، 0.51 متر افت جبران نشده را نشان ميدهد. در اين مطالعه ابتدا به بررسي وضعيت جغرافيايي، اقليمي، زمين شناسي و هيدروژئولوژي منطقه پرداخته شد و سپس بيلان هيدوكليماتولوژي و بيلان آب زيرزميني دشت چنانه در سال آبي 83-82 مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت.


 53. تاريخچه قنوات بهبهان
[ حبيب سروري ] -

پيشينه شهرستان بهبهان به ايالت ارجان كه يكي از پنج ايالت بزرگ فارس بوده است برمي گردد كه بنا به روايتهاي مختلف ساختمان هاي مسكوني آن به شكلي طراحي و ساخته شده بود كه قنات ها قبل از رسيدن به مزارع از زيرآن عبور كرده وبراي خنك كردن منازل از آن قنات ها استفاده مي شده است بنابراين مي توان گفت قنوات و معماري آن از قديم الايام در اين سرزمين ريشه دوانده است و شاهد اين قضيه است كه بهبهان از قديم به دو منطقه تقسيم مي شده و قسمت اعظمي از آن به نام محله هاي قنوات معروف است كه عمده اهالي آن كشاورزان و معماران قنوات بوده اند و يكي از معروف ترين قناتي كه هم اكنون هم از بخشي از آن استفاده مي شود وبه روايت تاريخ مربوط به 1600 سال پيش به زمان كيقباد پدرانوشيروان برمي گردد قنات منصوريه معروف است.


 54. تخمين ضخامت لايه تغذيه شونده و عمق سطح آب زيرزميني در دشت ماهيدشت با استفاده از GIS

[ حسن مشايخي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد گروه مهندسي آب دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كر
[ عبداله تيزرو ] - عضو هيئت علمي گروه مهندسي آب دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كرمانشاه
[ هوشنگ قمرنيا ] - عضو هيئت علمي گروه مهندسي آب دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كرمانشاه
[ ناصر فرضي ] - معاون مطالعات سازمان آب منطقه اي كرمانشاه
براي جلوگيري از اثرات مخرب در لايه هاي آبدار، مديريت آبهاي زيرزميني و حفاظت از اين منابع، از اهميت چشمگيري برخوردار است. در راستاي تحقق اين هدف تخمين ميزان برخي پارامترهاي مرتبط با سفره آب زيرزميني در يك دشت و پهنه بندي تغييرات آنها در سطح منطقه ، همواره به مديران منابع آب اين امكان را ميدهد كه مناطق بحراني را تشخيص داده و با شناسايي آنها اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه را هدايت نمايند. در اين تحقيق با استفاده از مدل فاصله معكوس وزني (IDW) در نرم افزار ArcGis به تهيه نقشه رستري دو پارامتر عمق سطح آب زيرزميني و ضخامت لايه تغذيه شونده (ضخامت آبخوان) در محدوده دشت ماهيدشت، كه يكي از دشتهاي مهم از نظر كشاورزي و صنعت در كرمانشاه است، اقدام گرديد. براساس تخمين هاي صورت گرفته براي اين دو پارامتر، بيشترين ضخامت لايه تغذيه شونده در محدوده ناميوند سفلا و برابر 174 الي 200 متر و كمترين مقدار ضخامت لايه تغذيه شونده در محدوده سياه كمر عليا و چقابلك و برابر 5 الي 28متر و بيشترين عمق سطح آب زيرزميني در محدوده پيرحياتي و برابر 28 الي 36 متر و كمترين مقدار آن در غرب ناميوند عليا و برابر 5 متر برآورد شد.


 55. تعامل شبكه آبياري و زهكشي دشت مياندوآب(زرينه رود) با مدل منابع آب زيرزميني دشت

[ الهام ياري ] - دانشجوكارشناسي ارشد آبياري و زهكشي، گروه مهندسي آب، دانشگاه اروميه
[ رضا رادمهر ] - استاديار گروه مهندسي آب، دانشگاه اروميه
آب يكي از منابع اساسي مورد نياز بشر است. در اين ميان آب زيرزميني نقش مهمي را در توسعه اجتماعي- اقتصادي هر كشور بازي مي كند. نزديك به 70 % آب شيرين جهان را آب زيرزميني تشكيل مي دهد. همچنين تقريباً 97 % آب آشاميدني از آب زيرزميني تأمين مي گردد. مديريت علمي و بهينه منابع آب زيرزميني در راستاي توسعه پايدار آنها در آينده يك امر ضروري است. مدل سازي آب زيرزميني يكي از ابزارهاي مورد استفاده در علوم هيدروژئولوژي براي ارزيابي پتانسيل منبع و پيش بيني تأثيرات آينده، تحت تنش هاي مختلف و مديريت استفاده از ابزارها براي تصميم گيري است. در پژوهش حاضر براى مدلسازى منابع آب زيرزميني دشت زرينه رود، مدل مدولار آبهاى زيرزمينى MODFLOW مناسب تشخيص داده شد و سطح منطقه مدل توسط يك شبكه تفاضلات متناهى با سلولهاى مربعى يكنواخت 500 500m پوشش داده شد. مساحت لحاظ شده برابر 705/25km2 كه معادل 68/8 درصد از حوضه زمين شناسي مياندوآب مي باشد. و اسنجي و صحت سنجي مدل به ترتيب براي 20 حلقه چاه مشاهده اي نماينده در سالهاي آبي 72-1371 و 86-1385 انجام گرديد نتايج بيانگر رفتار هماهنگ بارهاي هيدروليكي شبيه سازي شده با مشاهداتي در محل چاه هاي مشاهداتي بوده و به طور ميانگين قدرمطلق بيشترين اختلاف بين مقادير مشاهداتي و محاسباتي سطح آب برابر 0/71 متر مي باشد. پس از حصول بيلان آبي براي مدل صحت سنجي شده،جهت اعمال مديريت بهينه در دشت، يك سناريو در گستره دشت براي مرحله پيش بيني به اجراء در آمد. در اين سناريو، افزايش راندمان آبياري در سطح شبكه آبياري و زهكشي مياندوآب موردنظر مي باشد. در اين راستا كاهش ميزان تغذيه در محدوده شبكه آبياري و زهكشي به ميزان 50 % لحاظ گرديد. نتايج مدلي، نشانگر افت سطح ايستابي آب زيرزميني دشت بطور متوسط در حدود 1/31 متر است كه نويد بخش برطرف شدن خطر شور و زهدار شدن اراضي محدوده شبكه آبياري و زهكشي مي باشد.


 56. تعيين حريم حفاظتي چاه با استفاده از مدل رياضي عددي؛ مطالعه موردي چاههاي شرب منطقه يافت آباد تهران

[ بهزاد دلخواهي ] - كارشناس حفاظت از آبهاي زيرزميني شركت آب منطقه اي استان تهران
[ فرهاد اسديان ] - عضو هيئت علمي پژوهشكده علوم پايه كاربردي جهاد دانشگاهي
اين تحقيق با هدف تعيين محدوده حفاظتي جهت جلوگيري و پيشگيري از آلودگي چاههاي آب شرب، به وسيله ترسيم يك محدوده در اطراف چاه با استفاده از مدل رياضي عددي و ممانعت از توسعهه و ايجاد منابع آلودگي در داخل اين محدوده (حريم حفاظتي چاه) صورت پذيرفته است به منظور ترسيم حريم حفاظتي چاههاي شرب منطقه يافت آباد تهران با استفاده از مدل رياضي، ابتدا كليه اطلاعات و داده هاي مورد نياز از قبيل هواشناسي، هيدروژئولوژي، هيدرولوژي، ژئوفيزيك و زمين شناسي جمع آوري و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و بصورت لايه هاي اطلاعاتي مختلف در محيط GIS (نرم افزار ArcGIS V.9.2 ) جهت ورود به مدل تنظيم گرديد. سپس با استفاده از اين داده ها، مدل رياضي عددي آبخوان با استفاده از نرم افزار مدل سازي GMS V.6.5 تهيه گرديد. بعد از آن، مدل جريان آب زيرزميني محل مورد مطالعه براي شرايط ماندگار واسنجي شده و از نتايج مدل به همراه پاارمترهايي نظير تخلخل مواد تشكيل دهنده آبخوان، در ترسيم منطقه تسخير و حريمهاي حفاظتي تعداد 24 حلقه چاه شرب منطقه يافت آباد تهران، به وسيله برنامه مكان يابي ذره اي MODPATH استفاده شده است. پس از تهيه مناطق تسخير و حريم هاي حفاظتي با زمانهاي سير50روز، 2 و 10 سال براي چاههاي فوق الذكر ، تاثير پارامترهاي مختلف آبخوان و چاه برروي شكل و چگونگي گسترش حريم حفاظتي مورد بحث و بررسي قرارگرفت.


 57. تعيين ضرايب معادلات نفوذ درخاكهاي منطقه سيدحسن شاوور استان خوزستان

[ پيوند پاپن ] - كارشناس ارشد خاكشناسي سازمان آب و برق خوزستان
[ عبدالامير معزي ] - استاد دانشگاه شهيد چمران اهواز
يكي از راههاي مدلسازي حركت آب از سطح خاك به اعماق كه از آن به نفوذ تعبير مي شود، كاربرد معادلات نفوذ مي باشد تعيين عمق و سرعت نفوذ آب درخاك، يكي از پارامترهاي مهم در طراحي، اجرا و ارزيابي پروژه هاي آبياري و زه كشي، مطالعات هيدرولوژي، مديريت منابع آب، حفاظت خاك، طراحي و اجراي فضاي سبز و ... مي باشد. در تحقيق حاضر با استفاده از استوانه هاي دوگانه كه يكي از روشهاي متداول اندازه گيري نفوذ بوده در خاك دشت شاوور، سه ايستگاه انتخاب شد و در هر ايستگاه داده هاي مورد نياز جهت استخراج ضرايب معادلات نفوذ اندازه گيري گرديد . سپس با استفاده از نرم افزار SPSS9.0 ضرائب معادلات نفوذ محاسبه شدند. نتايج نشان دادند كه عليرغم بالا بودن ضريب تعيين معادلات استخراج شده سه معادله كوستياكوف - لوييس، كوستياكوف و فيليپ نتايج بهتري را ارايه داده اند. در سه ايستگاه مورد مطالعه ضرايب معادله گرين - آمپت، A بيشتر از ده و B بيشتر از يك مي باشد. در معادله فيليپ ضريب S بيش تر از 5/0 و A بيشتر از 001/0 حاصل شده است. همچنين در معادله كوستياكوف ضرايب n,k تقريبا بيش از 5/0 به دست آمده و نكته قابل توجه در مورد ضريب k معادله كوستياكوف، نزديك بودن تقريبي ان به S با ضريب جذبي معادله فيليپ مي باشد. اين مطلب نشان گر وابستگي k به خواص فيزيك خاك است.


 58. تعيين عوامل موثر بر كيفيت و آلودگي آب زيرزميني با استفاده از روش تحليل عاملي - دشت دزفول - انديمشك

[ كمال خدايي ] - عضو هيئت علمي - پژوهشي گروه زمين شناسي، پژوهشكده علوم كاربردي جهاد دان
[ علي اكبر شهسواري ] - عضو هيئت علمي - پژوهشي گروه زمين شناسي، پژوهشكده علوم كاربردي جهاد دان
[ فرهاد اسديان ] - عضو هيئت علمي - پژوهشي گروه زمين شناسي، پژوهشكده علوم كاربردي جهاد دان
[ راحله هاتفي ] - عضو هيئت علمي - پژوهشي گروه زمين شناسي، پژوهشكده علوم كاربردي جهاد دان
شناسايي عوامل موثر بر تغيير كيفيت و آلودگي آب زيرزميني براي مديريت منابع آب ضروري است. روشهاي مرسوم گرافيكي مانند نمودارهاي پايپر و استيف قادر به معرفي فرايندهاي تاثيرگذار بر كيفيت آب زيرزميني نيستند. هدف ازاين تحقيق شناسايي عوامل موثر بر تغيير كيفيت آب زيرزميني دشت دزفول - انديمشك بااستفاده از روش آماري چند متغيره تحليل مولفه هاي اصلي است. براي اين منظور 92 نمونه آب زيرزميني برداشت شده و ميزان پارامترهاي No3-, So4-,Cl-,Caco3-,Na+,K+,Mg2+, Ca2+, TDS,EC براساس روشهاي استاندارد مشخص گرديد سپس با استفاده از روش تحليل مولفه هاي اصلي، چهار عامل اصلي موثر بر كيفيت آب زيرزميني را كه در مجموع 80 درصد كل واريانس داده ها را شامل مي شدند، استخراج گرديد. نتايج مطالعه نشان ميدهد كه روش تحليل مولفه هاي اصلي روشي كارآمد براي تعيين عوامل تغيير كيفيت آب زيرزميني مي باشد. براساس نتايج تحليل عاملي در دشت دزفول - انديمشك ، عامل اول به تعامل آب زيرزميني با خاك، زون غيراشباع و سازند لهبري مربوط مي شود. عامل دوم به تاثير سازند بختياري و تركيب اوليه آب زيرزميني مربوط مي شود. عامل سوم به اثر تشكيلات زمين شناسي پيرامون دشت و عامل چهارم به پساب برگشتي ازكشاورزي و شهري مربوط مي شود.


 59. تفكيك جريان پيستوني و اختلاط آبها در هيدروگراف و كيموگراف چشمه هاي كارستي
[ جواد اشجاري ] - استاديار آبهاي زيرزميني، دانشكده زمين شناسي، پرديس علوم، دانشگاه تهران

هنگاميكه در يك منطقه كارستي بارندگي صو رت ميپذيرد، آب پس از عبور از منطقه غيراشباع وارد منطقه اشباع مي شود و بلافاصله باعث افزايش دبي آب خروجي از چشمه پايين دست آبخوان كارستي مي گردد كه به آن جريان پيستوني گفته مي شود. اما تغييرات شيميايي در چشمه با تاخير زماني نسبت به دبي صورت مي گيرد كه از آن براي تشخيص جريان پيستوني استفاده ميشود. هدف از اين مطالعه پاسخ به اين سوا ل است كه آيا جريان پيستون يك فرآيند هيدروليكي است و مي توان از طريق شيميايي آنرا تشخيص داد؟ بعبارتي فرآيندهاي مشابه اي نيز در محيط كارستي رخ مي دهد؟ بدين منظور از روش خطي رابطه دبي- غلظت و استفاده از مدلهاي جعبه سياه استفاده شده است . تعداد 270 گزينه مختلف مورد ارزيابي قرار گرفتند و در نهايت مشخص گرديد كه پديده اختلاط ممكن است باعث ايجاد رفتار كاذب پيستوني شيميايي در چشمه ها شود.


 60. تهيه نقشه خطواره ها به عنوان نمايانگر آب زيرزميني در تاقديس بيرگ با استفاده از داده هاي ماهواره اي و RS

[ سعيد ترك قشقايي نژاد ] - دانشجوي كارشناسي ارشد دانشگاه سيستان و بلوچستان
[ ناصر اسدي ] - عضو هيات علمي دانشگاه سيستان و بلوچستان
[ يحيي ميرزايي ] - عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد چمران اهواز
گسل ها، درزها و شكستگي ها در سنگ ها، معمولاً معرف آب زيرزميني بوده و موقعيت، الگو و چگالي آنها در مطالعات اكتشاف آب زيرزميني، از اهميت زيادي برخوردار است. گسل ها، درزه ها و آثار شكست در تصاوير ماهواره اي معمولاً بصورت پديده هاي خطي و خطواره ها ظاهر مي شوند. بكارگيري داده هاي ماهواره اي، اغلب موجب كاهش هزينه و افزايش سرعت و دقت مي گردد. بدين دليل داده هاي رقومي ماهواره اي در چند دهه اخير، به طور گسترده اي براي استخراج خطواره ها، بويژه در مقياس ناحيه اي مورد استفاده قرار گرفته است. در اين تحقيق ضمن پردازش داده هاي رقومي ماهواره لندست سنجنده TM، مربوط به تاقديس بيرگ، خطواره ها درجهت هاي مختلف استخراج شده و نقشه شكستگي هاي منطقه تهيه گرديده است.


 61. رفتار سيستم كارست دره ده زير پس از آبگيري مخزن سد كارون 3
[ حميدرضا ناصري ] - دكتراي هيدروژئولوژي، عضو هيات علمي دانشكده علوم زمين، دانشگاه شهيد بهشتی

سد و نيروگاه كارون 3 در فاصلۀ 28 كيلومتري شرق شهرستان ايذه در كوه هاي بختياري از سلسله جبال زاگرس مركزي واقع شده است . جهت كلي جريان رودخانۀ كارون در محدوده سد و مخزن آن منطبق بر روند كلي زاگرس از جنوب شرق به شمال غرب است. ساختگاه سد بر روي يال جنوب غربي تاقديس كيف ملك قرار دارد. امتداد اين تاقديس شمال غرب جنوب شرق مي باشد و طول آن بين 20 تا 30 كيلومتر است . تاقديس كيف ملك نامتقارن است بطوري كه شيب يال جنوب غربي آن حدود 80 درجه و شيب يال شمال شرقي آن بين 30 تا 50 درجه متغير است. در شمال شرقي اين تاقديس، ناوديس ده زير قرار دارد.عرض اين ناوديس بين 300 تا 500 متر و طول آن حدود 10 كيلو متر است . لايه ها در قسمت شمال شرقي ناوديس ده زير به صورت برگشته است بطوري كه شيب لايه ها در هردو طرف ناوديس به طرف شمال شرق مي باشد. دره ده زير از واحد هاي سازن د آسماري فوقاني (4b) با تناوب شيل و مارن ضخيم لايه همراه با ميان لايه هاي آهك مارني و آهك و همچنين بخش تحتاني سازند آسماري (4b) با تناوب آهك هاي ضخيم تا متوسط لايه و آهك هاي مارني تشكيل شده است. حاشيۀ شمالي دره توسط لايه هاي برگشتۀ واحد 4a و با شيب حدود 40 تا 80 درجه شكل گرفته است. چشمۀ ابوالقاسم در امتداد شمال غربي دره ده زير و در دامنۀ جنوب غربي كوه اوند قرار دارد. اين چشمه در مرز تماس لايه هاي آهكي 4a,4b سازند آسماري در سطح ظاهر شده است. اين چشمه داراي سه مظهر مي باشد. دبي چشمه قبل از آبگيري مخزن سد بين 60 تا 1300 ليتر بر ثانيه در طي سال متغير بوده است. در ناوديس ده زير دو سيستم كارستي تقريبا مستقل از يكديگر وج ود دارد : الف - يال شمال و شمال شرق ناوديس كه عمدتا توسط چشمه ابوالقاسم زهكشي ميشود، ب - يال جنوب و جنوب غربي ناوديس ( يال شمال شرقي تاقديس كيف ملك ) كه يك سيستم كارستي نه چندان مهمي را تشكيل داده است . عمق كارست در محدوده دره ده زير توسط سطح اساس فرسايش محلي و كف هيدرولوژيكي منطقه كنترل مي گردد . اين عمق بر سطح تماس سازند هاي آسماري و پابده منطبق مي باشد.با توجه به ضخامت قابل توجه سازند آسماري در محدوده دره ده زير، كارست ده زير را مي توان از نوع عميق در نظر گرفت.


 62. روش ساده به منظور برآورد ضريب انتقال و ذخيره آبخوان با استفاده از ظرفيت ويژه چاه
[ محمدمهدي حيدري ] - دانشجوي دكتراي سازه هاي آبي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات ا

داده هاي افت آب در چاه در جريان آزمايش پمپاژ طول جمع آوري شده و براي ارزيابي ويژگيهاي هيدرولوژيكي آبخوان استفاده شوند. از روشهاي تايس و تايس - ژاكوب در حالت غيرماندگار براي تعيين ضريب انتقال (T) و ضريب ذخيره (S) استفاده مي شود اما با توجه به متغير بودن ظرفيت خاص چاه با گذشت زمان در طول اولين دوره از آزمون پمپاژ مقادير T,S زمان پمپاژ ثابت باقي نمي مانند و با زمان تغيير مي كند. يك روش ساده در اين مطالعه بااستفاده از روش گرافيكي به منظور برآورد ضريب انتقال و ذخيره آبخوان پيشنهاد شده است. در اين روش فرمول تايس برقرار است و براي پارامترهاي هيدرولوژيكي نياز به فرضياتي نيست و مقادير T,S به طور همزمان مشخص مي شود.

 63. روشهاي تخمين و اندازه گيري ضريب هدايت هيدروليكي رسوبات اشباع و غير اشباع
[ محمد نخعي ] - دكتراي هيدروژئولوژي دانشگاه تربيت معلم تهران

رسوبي را اشباع گويند كه تمامي خلل و فرج آن پر از آب باشد . معمولا از سطح آب زيرزميني تا سنگ كف آبخوان را اشباع و از سطح آب زيرزميني تا سطح زمين را غير اشباع يا ناحيه هوادار مي گويند . رسوبات غير اشباع شامل رسوبات ناحيه هوادار از بالاي سطح آب زيرزميني تا سطح زمين مي شوند. يكي از مهمترين پارامترهاي مدل سازي جريان آب، انتقال مواد محلول و آلودگي در سفره هاي آب زيرزميني ضريب هدايت هيدروليكي است كه در ناحيه اشباع با Ks و در ناحيه غيراشباع با (K(h نمايش مي دهند . روشهاي متعددي براي اندازه گيري( Ks,K(h وجود دارد كه در چهار دسته كلي زير تقسيم مي شوند: 1- روشهاي تجربي مثل استفاده از منحني دانه بندي رسوبات ( براي مثال رابطه هيزن K=cd2 روشهاي اندازه گيري آزمايشگاهي مثل روش بار ثابت و بار افتان 3 - روشهاي اندازه گيري صحرايي نظير آزمون پمپاژ، رديابي رنگي و اوگر 4 - روشهاي غيرمستقيم براي تخمين هدايت هيدروليكي محيط غير اشباع مانند مدلهاي رياضي حل معكوس از طريق انجام آزمونهاي صحرايي نفوذ با صفحه متخلخل و آزمايشگاهي نظير آزمايش تبخير، توزيع مجدد هستند. از بين روشهاي فوق بهترين و دقيق ترين آنها به ترتيب روشهاي صحرايي اندازه گيري Ks از طريق آزمون پمپاژ و( K(h از طريق نفوذ سنج متخلخل مي باشند.

 64. روند خشكسالي در استان فارس با استفاده از شاخص ناهنجاري بارش (RAI)

[ زهرا حجازي زاده ] - عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت معلم تهران
[ زليخا شفيعي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد اقليم شناسي دانشگاه تهران
[ سعيد جوي زاده ] - كارشناس ارشد اقليم شناسي دانشگاه تربيت معلم تهران
از شروع تمدن انساني، خشكسالي تاثيراتي شديد و بعضي اوقات فاجعه اميز برفعاليتهاي حياتي انسان در سراسر جهان داشته است. خشكسالي به خودي خود يك بلا (فاجعه) محسوب نمي شود. بلكه تاثير آن بر مردم و محيط زيست است كه فاجعه آميز بودن يا نبودن آن را مشخص مي كند. خشكسالي در بين خطرات مختلف طبيعي يكي از شديد ترين فجايع است. فقط چند ناحيه انگشت شمار در جهان د رمقطعي خاص از تاريخ ازاين نوع پديده طبيعي در امان بوده اند. يكي از راههاي ارزيابي و پايش خشكسالي براساس شاخصهاي است كه بتواند براساس آن ميزان شدت و تداوم آن را در يك منطقه تعيين نمود. در مقاله حاضر روند خشكسالي در استان فارس با استفاده از شاخص ناهنجاري بارش(RAI) مورد مطالعه قرارگرفته است. ويژگي اين روش كمك مي كند تا كمي از رخدادهاي خشكسالي را در مكان ها و مقياسهاي زماني متفاوت مقايسه كنيم. به منظور پايش خشكسالي از اطلاعات بارندگي ماهانه ايستگاههاي سينوپتيك و اقليم شناسي استان طي دوره آمالي 2000-1970 استفاده شد. نتايج بررسي ها نشان داد كه فراواني رخداد دوره هاي خشكسالي در كليه ايستگاهها بيشتر از ترسالي است و بررسي مقادير شاخص ناهنجاري بارش (RAI) در ايستگاههاي مورد مطالعه نشان ميدهد كه اين شاخص قابليت مقايسه اقاليم مختلف را از نظر شدت خشكسالي (به ويژه در ماههاي پرباران) دارا مي باشد. متفاوت بودن حدوث بيشينه شدت خشكسالي و ترسالي و توالي مقادير RAI در اين ايستگاهها گواه خوبي بر اين مدعاست.


 65. ژئوشيمي ارسنيك و گوگرد در آبخوان دشت خاش

[ علي احمدي ] - استاديار گروه زمين شناسي دانشگاه سيستان و بلوچستان
[ محمدمهدي اژدري مقدم ] - استاديار گروه عمران دانشگاه سيستان و بلوچستان
[ زهرا فيروزكوهي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد ژئوشيمي دانشگاه سيستان و بلوچستان
آتش فشان تفتان در شمال آبخوان دشت خاش، جنوب شرق ايران، در حال حاضر با خروج گازهاي گوگردي به فعاليت خود ادامه مي دهد PH گازهاي خروجي از آتش فشان د رحدود 4/1 بوده و مقادير PH آبهاي زيرزميني بين 43/4 تا 88/ 7 در تغيير است عنصر گوگرد پس از ورود به سيستم هاي آبهاي سطحي و سپس آبهاي زيرزميني دراين كاهش PH نقش موثري داشته است مقادير Eh اندازه گيري شده براي نمونه هاي آب زيرزميني بين بيش از 350 تا 361 ميلي ولت تغيير مي كند. دراين نوشتار شيمي عناصر گوگرد و آرسنيك به عنوان عناصر حاصل از فعاليت آتش فشان مورد بررسي قرار گرفته است. غلظت عنصر گوگرد در نمونه هاي آب زيرزميني بين 4/72 تا 528 ميلي گرم برليتر تغيير مي كند گوگرد مي تواند به مقدار ناچيز، كمپلكس هيي با عناصر جيوه ، كادميوم و نقره تشكيل دهد. اين عناصر در مقايسه با عنصر گوگرد از غلظتهاي ناچيزي برخوردار هستند. ارسنيك به عنوان عنصري كه حاصل تبادلات يوني باتشكيلات زمين شناسي حاصل از فعاليت تفتان در طول دوره ي چند صدهزارساله ي فعاليت آن در منطقه است. غلظتي بين كمتر از 005/0 تا 101/0 ميلي گرم برليتر نشان ميدهد. با توجه به محاسبات انجام شده براي رسم نمودارهاي Eh-Ph گونه هاي غالب گوگردي و ارسنيكي به ترتيب HAsO4 2- ,H2AsO4,SO4 2- هستند. هر دو عنصر به صورت كمپلكس هاي آبي حمل مي شوند.


 66. سد هاي زير زميني وسيله اي براي حفظ و توسعه و اداره منابع آبهاي زيرزميني

[ علي رضا ذراتي ] - دانشجوي كارشناسي عمران ، دانشگاه آزاد اسلامي واحد كاشان
[ علي سلطاني ] - دانشجوي كارشناسي عمران ، دانشگاه آزاد اسلامي واحد كاشان
[ محمدمهدي حيدري ] - دانشجوي دكتراي سازه هاي آبي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات ا
در اين مقاله سدهاي زيرزميني به طورخلاصه شرح داده شده ، واطلاعات مختصري در مورد جنبه هاي طراحي و ساخت سدها ارائه مي شود و انواع ديوارهاي مختلف سد بيان مي گردند. با استفاده از بررسي دو مثال ، استفاده و سودمندي سدهاي زيرزميني به عنوان وسيله اي براي حفظ و توسعه ، و كاربردشان در كنترل منابع زير زميني مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرند . در مثال اول ، يك لايه آبدار مطلوب فرضي در نظر گرفته مي شود ، درحالي كه در شكل دوم ، يك لايه آبدار واقعي داراي اطلاعات معقول نسبي انتخاب مي شود . براي ارزيابي عملكرد و تجزيه و تحليل برخورد سدهاي زيرزميني ب ا آبهاي زيرزميني ، مقدارهاي عددي مورد استفاده قرار مي گيرند . به همين خاطر ، كد كامپيوتري شناخته شده اي به نام MODFLOW به كار مي رود . اين مثال ها نشان مي دهد كه سدهاي زيرزميني ابزارهاي سودمندي براي افزايش ونگهداري لايه هاي آبدار باشند . همچنين آنها به عنو ان وسايلي براي كنترل آبهاي زيرزميني مورد استفاده قرار گيرند. همچنين نشان مي دهد وسايلي كه در اين مطالعه استفاده شده اند ، براي نقشه برداري و طراحي سدهاي آبهاي زيرزميني مناسب هستند .


 67. شواهدي از قديمي ترين چاه دهانه گشاد(دستي) در محوطه باستاني كلك شهرستان پلدختر؛ نگرشي زمين باستان شناسانه

[ كمال طاهري ] - دفتر مطالعات و تحقيقات كارست غرب، شركت آب منطقه اي كرمانشاه
[ مرتضي گراوند ] - كارشناس ارشد باستانشناسي و ميراث فرهنگي
[ فاطمه كردستانچي ] - كارشناس ارشد باستانشناسي و ميراث فرهنگي
چاهها از روزگاران كهن تا به امروز به عنوان يكي از منابع مهم تامين اب مورد توجه انسانهاي يكجانشين بوده اند . قديمي ترين چاهي كه تا كنون گزارش شده را به ادوار نوسنگي در چين و با قدمتي حدود 5600 سال منسوب مي دارند . با اين حال برخي از شواهد حاكي از وجود چاهي با پيشينه اي 7300 است كه در سال 1991 توسط باستانشناسان در آلمان كشف گرديد . در ايران نيز مي توان تاريخچه چاههاي عميق و نيمه عميق را معاصر با توسعه فن احداث قنات دانست . با اين تلقي تاريخ حفر قديمي ترين چاههاي ايران را مي توان تا 3000 سال قبل به عقب برد . تا كنون گزارشي مبني بر كشف چاه يا چاههايي با قدمت چند هزارساله در ايران منتشر نشده است تا بتوان با اطمينان تاريخنگاري مشخصي را براي قديمي ترين چاه سرزمين ايران تعيين كرد . كشف چاه حدود 2000 ساله در محدوده باستاني كلك شهرستان پلدختر در جنوب استان لرستان مي تواند شواهدي از قديميترين چاههاي ايران باشد . اگر بتوان اين چاه را از نوع چاههاي ساحل رودخانه (RBF) دانست بي شك قديمي ترين چاه مكشوفه از اين نوع در ايران است . در اين نوشتار با مروري بر وضعيت زمين باستانشناسي منطقه محل كشف اين چاه ، ساختار و دلايل احتمالي حفر آن تشريح شده اند.


 68. طبقه بندي كيفي منابع آب دشت جوين مشهد با استفاده از داده هاي هيدروژئوشيمي

[ سجاد فاضل توسل ] - كارشناسيارشد زمينشناسي( آبشناسي)، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحق
[ نيما خمسه ] - كارشناسي ارشد زمين شناسي( آبشناسي)، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تح
[ محمد منشوري ] - استاديار گروه علوم و مهندسي آب، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيق
از مشكلات اساسي توسعه وپيشرفت درهر كشور محدود يت كمي وكيفي منا بع آب است . منابع آب دشت جوين استان خراسان رضوي نسبت به ميانگين كيفي منابع آب ي كشور در سطح خيلي پايينتري قرار داشته و داراي محدوديتهايي براي مصارف متفاوت هستند. درا ين پژوهش تلاش شده است با استفاده از نتا يج آناليز شيميايي منابع آب منطقه، وضعيت آب ز يرزميني از نظر مصارف گوناگون مورد بررسي قرار بگيرد. براي ا ين كار از نتا يج آناليز شيميايي چاهها يي كه مورد پا يش قرار گرفته استفاده شده و مطابق و يژگيهاي مورد نياز مصارف كشاورزي، شرب مورد ارز يابي وتجز يه تحليل قرار گرفته اند. نتايج نشان ميدهد آبها ي منطقه، از نظر شرب ، جزء آبهاي غيرقابل شرب اند . از نظر كشاورزي جزء شور تا خيلي شور و قابل استفاده براي كشاورزي نيستند و اغلب آبها با كيفيت پايين، در شمال وشمال غرب و شمال شرق منطقه جاي دارند.


 69. گزينه هاي طرح تغذيه مصنوعي در محل سنيچه ( دشت خِران شوشتر )
[ مريم شبانه ] - فارغ التحصيل كارشناسي ارشد زمين شناسي گرايش آبهاي زيرزميني

تغذيه مصنوعي عبارتست از وارد نمودن آب به داخل يك سازند نفوذپذير به منظور بهره برداري از آن با كيفيت ورژيم متفاوت كه در مقابل تغذيه طبيعي قرار دارد كه طي آن، آب حاصل از بارش و رواناب سطحي بدون دخالت انسان به سفره هاي آب زيرزميني مي رسد .(Hartman et all 1986) تغذيه مصنوعي به منظور افزايش ذخيره مخازن آب زيرزميني بوسيله تغيير مسير حركت آب سطحي با احداث بناهاي خاكي مناسب، انجام مي شود . در كشور ما ايران ميانگين بارندگي 250 ميلمتر است و بيش از 90 % مساحت آن را مناطق خشك و نيمه خشك تشكيل مي دهد لذا در  بسياري از اين مناطق، تامين آب مورد نياز بخش هاي مختلف تنها از طريق منابع آب زيرزميني امكان پذير است. در اين تحقيق،تعيين محل هاي پيشنهادي طرح تغذيه مصنوعي از لحاظ پارامترهاي موثر نظير توپوگرافي و شيب، وجود منبع تغذيه با كيفيت مناسب، خصوصيات فيزيكي محل اجراي طرح، روش اجرا و اقتصاد طرح مورد بررسي قرار گرفت . پس از تلفيق اطلاعات موجود گزينه هاي پيشنهادي علي رغم مناسب بودن از لحاظ اغلب پارامترهاي موثر در تغذيه مصنوعي، به دليل ميان لايههاي متراكم رسي زير سطحي، از نظر احداث طرح تغذيه مصنوعي نامناسب تشخيص داده شدند.

 70. محاسبه و برآورد ضريب قابليت انتقال با استفاده از روش پاپادوپولوس- كوپر و دانه سنجي ( مطالعه موردي دشت بوشكان )

[ مهدي حسين زاده ] - گروه زمين شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بهبهان – عضو باشگاه پژوهشگ
[ اميد آزادي جو ] - كارشناس گروه آب ريززميني مديريت مطالعات پايه منابع آب- شركت سهامي آب م
[ مجتبي آل بهبهاني ] - كارشناس گروه آب ريززميني مديريت مطالعات پايه منابع آب- شركت سهامي آب م
[ محمد مشيري ] - كارشناس گروه آب ريززميني مديريت مطالعات پايه منابع آب- شركت سهامي آب م
دشت بوشكان از محدوده مطالعاتي بوشكان در نواحي شرق و جنوب شرق استان بوشهر قراردارد. ضريب قابليت انتقال (Transmissivity) براي آبخوان اين دشت توسط پمپاژ 6 حلقه چاه بهره برداري دهانه گشاد از روش پاپا دوپولوس – كوپر (Papadopulos-Cooper, method) و آناليز دانه سنجي بيش از 120 نمونه حفاري چاههاي اكتشافي مورد محاسبه وتحليل قرار گرفت كه مطابق با نتايج بدست آمده مقدار متوسط ضريب قابليت انتقال T با استفاده از روش آزمايش پمپاژ برابر 208 مترمربع در روز و با اندكي اختلاف نتايج آن اليز بيش از 120 نمونه حفاري به مقدار تقريبي 299 متر مربع در روز معرفي مي گردد بنابراين طبق بررسي هاي بعمل آمده در اين مطالع ه مقدار متوسط پارامتر قابليت انتقال T براي دشت بوشكان عدد 254 متر مربع در روز معرفي گردد.


 71. مدل رياضي كمي و كيفي آبهاي زيرزميني دشت مشهد

[ علي وثوق ] - دانشجوي كارشناسي ارشد عمران - محيط زيست - دانشگاه تهران
[ اكبر باغوند ] - استاديار دانشكده محيط زيست - دانشگاه تهران
[ سيدمهران ابطحي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد عمران - محيط زيست - دانشگاه تهران
[ سيدمهدي قلي زاده ] - دانشجوي كارشناسي ارشد عمران - محيط زيست - دانشگاه تهران
منابع آب زيرزميني دركشورهايي نظير كشور ما كه در منطقه خشك و نيمه خشك واقع شده و بيشتر بخشهاي آن فاقد منابع آب سطحي قابل ملاحظه مي باشد از اهميت بسزايي برخوردار است بنابراين حفظ و حراست از منابع مذكور و برنامه ريزي كوتاه مدت و بلندمدت در راستاي بهره وري بهينه از اين منابع ارزشمند ضروري مي باشد. متاسفانه در حال حاضر بعلت عدم اجراي مديريت صحيح بيشتر آبخوانهاي كشور بخصوص در نواحي خشك از جمله دشت مشهد در طي سالهاي اخير با افت سطح ايستابي و كاهش حجم ذخيره مواجه بوده و بعضاً نيز در معرض آلودگي انواع آلاينده ها قرار دارند. با توجه به اين امر برنامه ريزي هاي مديريتي بايد به سمتي سوق پيدا نمايد كه ضمن تاييد نيازهاي آبي، روند افت كمي آبخوانها را كاهش داده و بهبود كيفي آنها را نيز در پي داشته باشد. با توجه به اينكه يكي از شاخصهاي اصلي آلوده بودن آبخوانها، آلودگي آنها به نيترات مي باشد. در اين تحقيق نيز سعي شده است تا با تهيه مدل رياضي كمي و كيفي آبخوان دشت مشهد، رفتار آبخوان با تكيه بر يون نيترات براي 12 سال آينده شبيه سازي و پيش بيني گردد. با توجه به اهداف تحقيق حاضر و به منظور تهيه مدل رياضي كمي و كيفي آبخوان دشت مشهد در ابتدا آمار و اطلاعات مورد نياز جهت تهيه مدل مفهومي اين از دشت از جمله آمار و اطلاعات هواشناسي، هيدرولوژي و هيدروژئولوژي جمع آوري و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. سپس مدل مفهومي اين دشت تهيه و پس از انجام عمليات واسنجي 1 و صحت سنجي 2 مدل رياضي كمي و كيفي آبخوان دشت مشهد بدست آمد. نتايج نهايي مدلسازي كمي و كيفي آبخوان دشت مشهد درمحدوده شهر مشهد نشان ميدهد كه در سالهاي آتي (سال 1400 شمسي) مشكل آلودگي نيترات براي بخشهاي عمده اي از مركز و شرق دشت كماكان پابرجا بوده و غلظت آلاينده نيترات دراين مناطق بيشتر از حد مجاز (45 ميلي گرم در ليتر ) مي باشد.


 72. مدل سازي مديريت منابع آب پاياب سد شهر چاي (اروميه) با استفاده از روش پويايي سيستم

[ حميدرضا ناصري ] - عضو هيت علمي دانشكده علوم زمين، دانشگاه شهيد بهشتي
[ سيما احمدي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد، رشته آبشناسي، دانشكده علوم زمين، دانشگاه شهي
[ عبدالرحيم صلوي تبار ] - مدير بخش منابع و مصارف، شركت مهاب قدس
گسترش جمعيت، توسعه كشاورزي و رشد صنايع و محدوديتهاي منابع آب سطحي و زيرزميني در محدوده پاياب سد شهر چاي، برنامه ريزي صحيح به منظور مديريت آب و بهره برداري بهينه از اين منابع را طلب مي كند. در اين تحقيق مدلي به روش پويايي سيستم از آبخوان پاياب سد شهر چاي در اروميه تهيه گرديده است. در اين مدل، اندركنش بين تقاضا و تامين آب شرب، صنعت و كشاورزي از هر دو آب سطحي و زيرزميني يك سيستم پيچيده اي را ايجاد نموده است كه مي تواند از نتايج پويايي سيستم براي بهينه كردن بهره برداري از منابع آب با كمترين اثرات مخرب زيست محيطي استفاده شود. همچنين اين مدل روند تغييرات بيلان آب در آينده و تاثير سناريوهاي مديريتي همچون اجراي طرح فاضلاب و مديريت تقاضا و بهبود راندمان آبياري را ارائه مي دهد. نتايج اجراي مدل سيستم پويا براي آبخوان پاياب سد شهر چاي نشان مي دهد كه اگر سيستم جمع آوري فاضلاب در شهر اروميه اجرا شود و فاضلاب به صفر برسد, همينطور كل آب شرب از آب مخزن تامين گردد و راندمان آبياري هم به 41 درصد برسد به مقدار زيادي از ذخيره آب زيرزميني كاسته مي شود.


 73. مطالعات ژئوالكتريكي دشت هاديشهر جهت اكتشاف آب زيرزميني

[ هانيه مردمي ] - دانش آموخته كارشناسي ارشد ژئوفيزيك
[ روح ا... علي پور كفشگر ] - دانشجوي دكتراي ژئوفيزيك دانشگاه آزاداسلامي واحد علوم و تحقيقات تهرا
[ علي مرادزاده ] - دانشيار دانشكده نفت ، معدن و ژئوفيزيك دانشگاه صنعتي شاهرود
روشهاي اكتشاف آبهاي زيرزميني به دو دسته روشهاي مستقيم و غيرمستقيم تقسيم مي شوند. در روشهاي مستقيم (سنتي) وضعيت آب زيرزميني با حفاري تعدادي چاه، مورد مطالعه قرار مي گيرد كه انجام آنها بسيار پرهزينه است. به همين خاطر در مناطقي كه اطلاعات زيادي از وضعيت آب زيرزميني موجود نمي باشد در ابتدا سعي مي گردد از روشهاي غيرمستقيم استفاده شود تا وجود يا عدم وجود سفره آب مناسب در يك منطقه محرز گردد و سپس در مراحل بعدي براي تعيين خصوصيات ئيدروليكي لايه آبدار و استخراج آب اقدام به حفاري شود استفاده از روشهاي مختلف ژئوفيزيكي يكي از راهكارهاي موثر، سريع و ارزان قيمت اكتشافي است كه بطور غيرمستقيم به اكتشاف سفره هاي آب زيرزميني مي پردازد. در اين پروژه تحقيقاتي هدف اصلي بر آن است كه تا با كمك روش مقاومت ويژه ا لكتريكي وضعيت سفره آب زيرزميني دشت هاديشهر واقع در 20 كيلومتري جنوب خط مرزي ارس و شهرستان جلفا مورد مطالعه قرار گيرد. نتيجه بررسي ها حاكي از توانايي بالاي اين روش در تعيين مناطق مناسب براي اكتشاف آب شرب است. همچنين گسل پنهان مدفون در زيرآبرفت نيز با اين روش رديابي شد. به نظر مي رسد اين گسل تاثير بسزايي در انتقال آبها بسمت غرب دشت دارد.


 74. مطالعه جريان غيردائمي در سفره هاي تحت فشار با استفاده از روش ماتريس انتقال

[ رسول دانشفراز ] - استاديار گروه عمران دانشكده فني و مهندسي دانشگاه مراغه
[ توحيد برزگر آقكند ] - كارشناس ارشد مهندسي آب عضو هيات دانشگاه آزاد اسلامي
در اين مقاله رفتار حركت غيردائمي آب زيرزميني در سفره هاي آبدار آرتزين بطور يك بعدي بررسي شده است. روش بكاررفته روش ماتريس انتقال مي باشد. شرايط مرزي مورد استفاده هم بطور ثابت و هم بطور متغير در نظر گرفته شد. نتايج مذكور با هر يك از روشهاي تفاضلات محدود و تفاضلات متناهي مقايسه و ثابت شد كه با نتايج روش ماتريس انتقال مشابهت زيادي با دو روش ديگر دارند با اين حال با توجه به اينكه الگوريتم حل مسئله در روش ماتريس انتقال آسان مي باشد. بنابراين ، روش مذكور برديگر روشها ترجيح داده مي شود. برنامه نويسي براي اين روش باتوجه به ابعاد ماتريس ها كه همواره در طول حل از گرهي به گره ديگر ثابت مي مانند بسيار آسان و استفاده از روش مذكور را عملي مي كند.


 75. مقايسه پهنه بندي آسيب پذيري آبخوان به روشهاي DRASTIC و منطق فازي (مطالعه موردي: دشت بهبهان)

[ حميدرضا ناصري ] - عضو هيات علمي گروه زمين شناسي دانشكده علوم زمين، دانشگاه شهيد بهشتي
[ صغري فرهادي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد آبهاي زيرزميني، گروه زمين شناسي، دانشكده علوم
[ علي اكبر شهسواري ] - عضو هيئت علمي - پژوهشي گروه پژوهشي زمين شناسي، جهاد دانشگاهي، دانشگاه
دشت بهبهان در جنوب شرقي استان خوزستان واقع شده است، دراين دشت به دليل گستردگي زياد فعاليتهاي كشاورزي، كيفيت آب زيرزميني تحت تاثير مواد شيميايي كشاورزي به ويژه نيترات مي باشد. به همين دليل ارزيابي آسيب پذيري در تصميم گيري هاي مديريتي اين دشت اهميت دارد ازميان چندين روش موجود روشهاي DRASTIC و منطق فازي مورد استفاده قرارگرفت. در محاسبه شاخص آسيب پذيري در روش DRASTIC از منطق بولين استفاده شده است. از مدل فازي نيز براي ارزيابي اسيب پذيري استفاده شده است. و نتايج حاصل از اين دو روش با يكديگر مقايسه گرديده است با مقايسه نتايج حاصل ازمدل DRASTIC و منطق فازي مشخص شد كه در مدل فازي طبقه بندي ها توزيع يكنواخت تري دارد د ر حالي كه در روش DRASTIC با منطق بولين درصد زيادي از محدوده مورد مطالعه داراي آسيب پذيري كم مي باشد. به طور كلي منطق فازي توانست مناطق با آسيب پذيري خيلي كم و خيلي زياد كه در مدل DRASTIC نشان داده نشده بودند. مشخص نمايد. جهت صحت سنجي نتايج مدل ها از 23 حلقه چاه كشاورزي در منطقه مورد مطالعه نمونه برداري صورت گرفته و غلظت يونهاي اصلي و نيترات اندازه گيري شده است. غلظت نيترات نمونه ها نشان مي دهد كه آسيب پذيري مدل فازي به واقعيت نزديك تر ميباشد.


 76. مقايسه روش خطي (ARIMA) و غيرخطي (ANN) در مدلسازي نوسانات سطح آب زيرزميني - منطقه مورد مطالعه دشت قاين

[ محمد نخعي ] - دكتراي آبشناسي، عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت معلم تهران، گروه زمين شن
[ علي ميرعربي ] - كارشناسي ارشد آبشناسي، شركت آب منطقه اي خراسان جنوبي
[ مريم جمالي ] - كارشناسي ارشد آبشناسي
فاكتورها وعوامل مختلفي برروي سطح آب زيرزميني تاثيرگذار است كه تحليل اين پديده را مشكل مي سازند. مدلهاي فيزيكي - مفهومي، رگرسيوني و سري هاي زماني از معمولترين روشهاي تحليل نوسانات سطح آب زيرزميني (هيدروگراف) مي باشند. در اين تحقيق با استفاه از داده هاي 11 سال گذشته هيدروگرافي واحد دشت قاين به مدلسازي نوسانات سطح آب زيرزميني با روش خطي (مدل فصلي ضربي باكس جنكينز ARIMA) و روش غيرخطي (شبكه عصبي مصنوعي ANN) اقدام گرديد. همچنين از معيارهاي ارزيابي خط براي انتخاب بهترين مدل پيش بيني استفاده گرديد و بهترين مدل خطي ARIMA(2,1,1)(2,1,1)12 و بهترين مدل غيرخطي( ANN(5,2,1 در نظر گرفته شد. سپس با مقايسه هر دو مدل خطي و غيرخطي مشخص گرديد كه مدلهاي ANN بسيار دقيق و كارا و قابل اعتماد بوده و داراي معيارهاي ارزيابي خطا خيلي پايين تري هستند.


 77. مقايسه روش هاي مختلف درون يابي تغييرات مكاني عمق آب زيرزميني در دشت كرمان

[ رضا باقري ] - كرمان - بافت - دانشگاه آزاد اسلامي واحد بافت
[ صديقه محمدي ] - دانشجوي دكتراي آبخيزداري دانشگاه تهران
در حال حاضر، در كشور منابع آب زيرزميني به علت برداشتهاي بي رويه به شدت رو به كاهش است. دشت كرمان جزء مناطق خشك و كويري ايران مي باشد. دراين دشت مسائل ناشي از آب تنها به علت كمبود منابع آب نيست بلكه بيشتر به توزيع زماني و مكاني ناموزون آن مربوط مي گردد. از آنجا كه آمار كلاسيم قادر به در نظرگرفتن توزيع مكاني عمق آبهاي زيرزميني نبوده لذا از زمين امار به عنوان تكنيكي براي اين هدف استفاده مي شود. اين تحقيق به منظور بررسي تغييرات مكاني و زماني عمق آب زيرزميني دشت كرمان در سال 1385 به كمك بهترين روش تخمين گر زمين آماري انجام شد. ابتدا منابع آماري موجود عمق آب زيرزميني (چاههاي مشاهده اي) دشت، جمع آوري وبانك اطلاعاتي تهيه شد. پس از كنترل كيفيت و صحت آمار و اطمينان از همگني و نرمال بودن آنها، از تكنيكهاي مختلف ميانيابي شامل روش كريجينگ (OK) ،لوگ كريجينگ(OK-LOG) كوكريجينگ با استفاده از متغير كمكي (OK-CO) و روش عكس فاصله (IDW) با توانهاي 1 تا 5 استفاده شد و انتخاب بهترين روش ميانيابي با استفاده ز دو معيار MAE,MBE بعمل آمد. سپس نقشه پهنه بندي مكاني در محيط نرم افزاري Arc-GIS9.1 ترسيم شد. نتايج آناليز زمين آماري نشان داد كه واريوگرام مدل نمايي بعنوان بهترني مدل برازش شده به ساختارفضايي داده ها و روش كريجينگ بعنوان بهترين روش ميانيابي پارامتر عمق آب مي باشد نتايج حاصل از پهنه بندي مكاني نشان داد كه حداكثر عمق آب درنواحي خروجي شمالي ( پيزومتر 62) و غربي دشت و حداقل آن در ورودي دشت (جنوب دشت در محدوده پيزومترهاي 65و 66( و نيز در محدوده شهر كرمان (پيزومترهاي 52و 47)است.


 78. موانع مديريت منابع آب زيرزميني و حفاظت از آبخوان

[ مهدي مستفيد شره جيني ] - دانشجوي كارشناسي ارشد هيدروژئولوژي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و
[ جواد درويشي خاتوني ] - كارشناس ارشد رسوب شناسي، مهندسين مشاور ائلشن آذرزمين
مديريت منابع آب زيرزميني و حفاظت از آبخوان يكي ازمهمترين مشكلاتي است كه درسالهاي اخير مطرح گرديده و پيش بيني مي شود درسالهاي آتي شدت يابد. بنابراين در اين مقاله موانع موجود در سرراه مديريت منابع آب زيرزميني اعم از ايرادات قوانين اجرايي، تشكيلات سازماني اجراي اصلاحات اصل 44 نگاه كاربران به آب زيرزميني، لزوم فرهنگ سازي و عدم همكاري مسئولين سياسي قضايي در حد امكان مورد بررسي قرار گرفته است.


 79. واكنش مدل سيستم منابع آب زيرزميني دشت خوي به عوامل تغذيه و تخليه ممكن از طريق شبكه آبياري و زهكشي دشت

[ فاطمه نايب لويي ] - دانشجوي كارشناسي ارشد آبياري و زهكشي، گروه مهندسي آب، دانشگاه اروميه
[ رضا رادمهر ] - استاديار گروه مهندسي آب، دانشگاه عمران
[ عيسي جهانگير ] - استاديار گروه مهندسي آب، دانشگاه اروميه
مديريت علمي و بهينه منابع آب زيرزميني درراستاي توسعه پايدارآنها در آينده يك امر ضروري مي باشد و مديريت آب زيرزميني نيازمند فهمي درست از سيستم آب زيرزميني است. مدلسازي آب زيرزميني يكي از ابزارهاي مورد استفاده درعلوم هيدروژئولوژي براي ارزيابي پتانسيل منابع آب و پيش بيني تاثيرات آينده، تحت تنش هاي مختلف و مديريت استفاده از ابزارها براي تصميم گيري است. در پهنه دشت هاي كشور شبكه هاي آبياري و زهكشي فراواني وجود دارد كه كاركرد اين شبكه ها به طور مستقيم برمنابع آب زيرزميني آنها اثر مي گذارد در تحقيق حاضر، شبكه آبياري و زهكشي خوي به عنوان يك مورد مناسب جهت بررسي تعامل آن با منابع آب زيرزميني دشت انتخاب گرديد. شبيه سازي تنش اعمال شده به منابع آب زيرزميني دشت از طريق شبكه آبياري و زهكشي موجودبا لحاظ محدوده فعال شبكه آبياري و زهكشي به عنوان يك منطقه تغذيه درگستره دشت، با استفاده ز بسته هاي گوناگو كد كامپيوتري MODFLOW صورت پذيرفت و تاثير آبياري در شبكه بر منابع آب زيرزميني مورد بررسي قرار گرفت. واسنجي و صحت سنجي جديد مدل به ترتيب براي سالهاي 74-1373 و 85-1384 بيانگر رفتار هماهنگ بارهاي هيدروليكي شبيه سازي شده با مشاهداتي در محل چاههاي مشاهداتي است پس از حصول بيلان آبي براي مدل صحت سنجي شده جهت اعمال مديريت بهينه در دشت دو سناريوي عملي و قابل اجرا در گسترده دشت براي مرحله پيش بيني به اجرا درآمد. اعمال اين سناريوها و بررسي اثرات آنها برنوسانات سطح ايستابي، به مديريت علمي و عملي شبكه آبياري و زهكشي خوي كمك مي كند. برنامه ريزان و بهره برداران از شبكه مي توانند با استفاده از اين نتايج به اثرات احتمالي واقف شوند و برنامه هاي اجراي درست و منطقي را در اين رابطه اتخاذ كنند.


 80. هدايت هيدروليكي آبخوان، برآورد و بهينه سازي به كمك الگوريتم ژنتيك (مطالعه موردي دشت هشتگرد)

[ مهران قدرتي ] - كارشناس ارشد شركت آب منطقه اي تهران
[ مهدي نوجوان ] - دانشجوي كارشناسي ارشد مديريت در سوانح طبيعي دانشگاه تهران
[ ابوالفضل اكبرپور ] - دكتري عمران و استاديار گروه مهندسي آب دانشگاه بيرجند
ضرائب ذخيره و انتقال آب (آبگذري) از نظر مطالعه آبخوان ها براي تعيين بهترين نقاط حفر چاه و بهره برداري از آبهاي زيرزميني اهميت زيادي دارند. برآورد اين ضرايب معمولا بااستفاده از آزمونهاي پمپاژ چاه صورت مي گيرد ولي غالباً چاههاي كه براي آزمونهاي پمپاژ مناسب باشند به قدر كافي وجود ندارند باانجام آزمونهاي پمپاژ درتمام چاهها عملي نيستند.در محدوده مطالعاتي هشتگرد كه در استان تهران واقع مي باشد به علت نبودن چاه اكتشافي و كمبود انجام آزمايشات پمپاژ ( 3مورد پمپاژ) و پايين بودن دقت اين آزمايشها، آمار و اطلاعات دقيقي در مورد ضرايب هيدروديناميكي درسطح دشت گزارش نشده است. هدف ازاين تحقيق ارائه يك مدل بهينه برآورد ضرايب هيدروديناميكي آبخوان با استفاده از الگوريتم مي باشد. در اين مدل تابع هدف حداثل كردن مجموع معادلان بيلان آبي در سطح كل دشت مي باشد. در اين تحقيق در راستاي تهيه بيلان منابع آب، پارامترهاي ضريب انتقال آب و ضريب ذخيره از طريق الگوريتم ژنتيك به صورت بهينه برآورد و منحني هاي هم قابليت انتقال آبخوان تهيه مي شود. ميزان ضريب قابليت انتقال در سفره مركزي دشت از حدود 300 تا 6000 متر مربع در روز و در سفره جنوب غربي دشت از حدود 1000 تا 6000 متر مربع درروز به كمك اين الگوريتم براورد شد. مدل به خوبي وجود دو سفره آب زيرزميني در دشت هشتگرد را نشان داد و همچنين اين مدل نشان داد كه ميزان تخليه در 13 پليگون بيش از مقدار واقعي آن در آمارها ارائه شده است.


 81. هيدروژئولوژي و ژئومومتري چشمه هاي آبگرم محلات

[ محسن رضايي ] - عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت معلم تهران
[ صديقه قرباني ] - دانشجوي هيدروژئولوژي دانشگاه سيستان و بلوچستان
[ محمد بومري ] - عضو هيئت علمي دانشگاه سيستان و بلوچستان

 در اين تحقيق زمين شناسي و خصوصيات فيزيكي - شيميايي چشمه هاي آبگرم محلات مورد بررسي قرار گرفته است. اين چشمه ها داراي درجه حرارت حدود 46درجه و PH اسيدي تا خنثي مي باشند. نمونه برداري از چشمه ها انجام و در اين نمونه ها يونهاي اصلي محلول مورد آناليز قرار گرفته است. اين اطلاعات بعلاوه اطلاعات موجود و اندازه گيري شده قبلي، مورد تحليل هاي هيدروشيمي قرار گرفته است. از نرم ا فزار PHREEQC براي محاسبه انديس اشباع استفاده گرديده است و از ژئوترمومترهاي معمول براي تخمين دماي مخزن استفاده گرديده است. براساس مطالعات زمين شناسي و هيدروژئولوژي چشمه هاي آبگرم گسله و داراي آبخوان عميق، محبوس و با ساختمان كارست هيدروترمال تشخيص داده شد. همچنين همه چشمه هاي آبگرم و آبسرد نمونه برداري شده داراي تيپ و رخساره سولفاته كلسيك هستند كه نشان دهنده اين است كه منشا بخش اعظم يون سولفات در آبهاي منطقه رسوبات سولفاته (مارنهاي ژيپس دارسازند قم و رسوبات ژيپس سازند قرمز فوقاني) مي باشد در چشمه حكيم شواهيد از اختلاط با آبهاي كم عمق و شورتر در رسوبات آبرفت قديمي (محل ظهور چشمه آبگرم) وجود دارد كه موجب كاهش دما و افزايش TDS آب آن شده است. آب چشمه هاي آبگرم اشباع از كلسيت شناخته شدند مقادير PCO2چشمه ها بيشتر از PCO2 اتمسفر (35- 10( مي باشد علاوه برچشمه هاي آبگرم تعدادي از چشم هاي آبسرد تراورتن ساز ميباشند. بنابراين با توجه به وجود منابع سولفات كلسيم در رسوبات منطقه به نظر ميرسد تاثير يون مشترك (Ca2+) از انحلال ژيپس يا انيدريت به همراه خروج CO2 مهمترين عوامل هيدروژئوشيميايي در تشكيل تراورتن هاي منطقه باشد. نتايج ژئوترمومتري شيميايي چشمه هاي آبگرم منطقه به دليل تركيب شيميايي نابالغ بودن و اختلاط با آبهاي كم عمق متفاوت هستند بنابراين ژئوترمومتري سيليس قابل قبولتر به نظر مي رسد و براساس آن دماي سنگ مخزن آنها حدود 100 درجه سانتيگراد تخمين زده شد.

 

 

 

اکتشاف ژئوفیزیک ، دستگاه ژئوفیزیکی ، خرید و فروش معدن، معرفی دستگاه و تجهیزات ژئوفیزیک، ژئوفیزیک آب زیرزمینی، ژئوفیزیک معدن ، ژئوفیزیک نفت ، تجهیزات ژئوفیزیک ، ژئوفیزیک زمینی ، فروش معدن، ژئوفیزیکهوایی ، ژئوفیزیک دریایی ، اکتشاف ژئوفیزیکی معدن، ژئوفیزیک آبیابی ، اکتشاف آب زیرزمینی ، اکتشاف آبهای زیرزمینی ، ژئوفیزیک اکتشافی نفت ، ژئوفیزیک اکتشافی معدن ، ژئوفیزیک اکتشافی آب ، اکتشاف معدن ، اکتشاف نفت ، اکتشاف نفت و گاز ، اکتشاف آبهای زیرزمینی ، اکتشاف ژئوفیزیکی آب ، اکتشاف ژئوفیزیک نفت ، تعیین محل حفر چاه ، ژئوفیزیک مهندسی ، مهندسی ژئوفیزیک ، اکتشاف ژئوفیزیکی سرب ، ژئوفیزیک چاه آب ، اکتشاف ژئوفیزیکی آهن ، اکتشاف ژئوفیزیکی مس ، دستگاه ژئوفیزیکی ، ژئوفیزیک آبهای زیرزمینی ، اکتشاف ژئوفیزیکی آب زیرزمینی، ژئوفیزیک چاه آب زیرزمینی، آب زیرزمینی ، دستگاه ژئوفیزیک ، آبیابی ژئوفیزیک ، آبیابی ژئوفیزیکی ، اکتشاف ژئوفیزیک ، ژئوفیزیک چاه ، ژئوفیزیک آبیابی ، اکتشاف ، ژئوفیزیک ، ژئوفیزیکی ، تجهیزات ژئوفیزیک ، آبیابی ، آب یابی ، آبهای زیرزمینی ، هیدروژئوفیزیک ، معدن ، معادن ، نفت ، اکتشافات نفت، اکتشاف معدن، ژئوترمال، آبگرم، زمین گرمایی ، اکتشاف معدن آهن ، اکتشاف معدن سرب ، اکتشاف معدن روی ، اکتشاف معدن مس ، اکتشاف معدن منگنز ، تجهیزات ، دستگاه ، دستگاه ژئوفیزیک ، دستگاه ژئوالکتریک ، نرم افزار ژئوفیزیک ، ژئوفیزیک ، زلزله شناسی ، لرزه نگاری ، لرزه نگاری انکساری ، لرزه نگاری انعکاسی ، ژئوالکتریک ، قطبش القایی ، مقاومت ویژه الکتریکی ، مغناطیس سنجی ، الکترومغناطیس ، مگنتوتلوریک ، تلوریک ، مگنتومتر ، گرانی سنجی ، ژئورادار ، گراویمتری ، چاه پیمایی ، حفاری چاه ، شرکت حفاری ، چاه پیمایی ، چاه نگاری ، زمین شناسی، معدن ید، ید، معادن ید.

 

معرفی تجهیزات ژئوفیزیکی

water drop

water