بازرسان سازمان بازرسي كل كشور، برنامه ها، اقدامات و موثر بودن طرح هاي اجرا شده، عوامل مختلف آلوده كننده آب در مناطق مختلف كشور، نحوه اقدام براي جلوگيري از آلودگي آب و نحوه همكاري و تعامل با ساير دستگاه هاي ذي ربط را در خصوص جلوگيري از آلودگي منابع كه از سوي سازمان حفاظت محيط زيست صورت گرفته است مورد بررسي قرار مي دهند. به هرحال همان گونه كه ذكر شد با توجه به تامين بخش عمده اي از آب شرب از منابع زيرزميني و همچنين با در نظر داشتن اين كه جنگ هاي آينده بر سر آب خواهد بود بررسي، پايش و كنترل منابع زيرزميني و رفع آلودگي آن ها بسيار حائز اهميت است.

آلودگي آبهاي زيرزميني با فاضلاب

فاضلابها به دليل دارا بودن مواد آلاينده نظير  مواد مغزي ، ترکيبات آلي پايدار ، چربي و روغن ، پاک کننده‏ها و ....چنانچه بدون تصفيه وارد منابع زيستي شوند آنها را آلوده مي‏کنند . در حقيقت فاضلاب محلول رقيقي است که کليه آبهاي مازاد حاصل از فعاليتهاي حياتي انسان را در بر مي‏گيرد و شامل آبهاي مصرفي ناشي از بهداشت فردي مثل حمام ، شستشوي زمين ، ظروف و لباس و غيره مي‏باشد که 9/99 درصد آن را آب و بقيه يعني 1/0 درصد آن را مواد جامد معلق و محلول تشکيل مي‏دهد .

عملاً مي‏توان گفت مهمترين مواد موجود در فاضلاب شامل مواد آلي ، ازت ، فسفر ، کربن ، کلسيم ، منيزيم ، سولفات ، کلرور ، کربنات و بعضاً ترکيبات سنگين و غيره مي‏باشد . عوامل بيماري زا را نيز بايد به اين سياهه اضافه کرد

اولين اثر تخليه فاضلابها در منابع آبي ، کاهش اکسيژن محلول و در نتيجه مرگ و مير و يا کاهش موجودات آبزي و احتمالاً پيدايش مواد با بوهاي زننده در اثر اکسيداسيون غيرهوازي است .

دفع فاضلاب در کشور به عمدتاً به دو روش دفع روباز و چاه جاذب صورت مي‏گيرد . چنانچه شرايط زمين براي جذب فاضلاب مناسب باشد دفع فاضلاب در زمين امکان پذير است و سيستم چاه جذبي داراي کارآئي نسبتاً خوب و در مواردي کاملاً خوب مي‏باشد . روش استفاده از چاه اگرچه سالها جوابگوي مشکل فاضلاب شهرها و روستاهاي کشور بوده است و به واسطه حجم کم فاضلاب و پائين بودن سطح آب زيرزميني در بسياري از نقاط کشور براي دفع فاضلابهاي خانگي هم از نظر بهداشتي و هم از نظر استفاده مجدد آب يک روش مورد قبول به شمار مي‏رفته است ليکن امروزه اين نوع دفع با توجه به افزايش روزافزون جمعيت و توسعه نسبتاً سريع مناطق مسکوني و افزايش مصرف آب و نوع آلودگيهاي موجود در فاضلاب موجب بروز اشکالات و نارسائيهائي شده است که روز به روز در حال تزايد است و در نتيجه روش سنتي به عنوان روش منسوخ و بدوي جلوه مي‏نمايد . از اشکالات اين روش ، آلودگي منابع آب زيرزميني و بالا آمدن سطح آب زيرزميني مي‏باشد . بطور متوسط هر نفر در روز حدود 110 الي 130 ليتر فاضلاب توليد مي‏کند

سيستم اگو
اما شايد مهم ترين علت افزايش ميزان آلودگي سفره هاي آب زيرزميني فقدان سيستم اگو در كلان شهرهاي كشور باشد. در حالي كه بسياري از كلان شهرهاي جهان داراي سيستم اگو مي باشند، ٩٨ درصد شهرهاي كشورمان فاقد سيستم انتقال فاضلاب اند. رئيس مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت چندي پيش گفت: ٩٨ درصد شهرهاي كشور سيستم جمع آوري فاضلاب ندارند كه موجب ورود فاضلاب شهري به آب هاي سطحي، جوي ها و رودخانه ها و آلودگي محيط و آب آشاميدني مردم مي شود. احمد جنيدي افزود: ٩٨ درصد شهرهاي كشور سيستم جمع آوري فاضلاب ندارند و در بيشتر آن ها از چاه هاي جذبي براي دفع فاضلاب استفاده مي شود، البته دو درصدي هم كه سيستم جمع آوري فاضلاب دارند، سيستم تصفيه مناسبي ندارند و با ارفاق مي توان سيستم دفع فاضلاب آن ها را پذيرفت. وي به فارس گفت: در چند شهر از جمله تهران سيستم هاي پراكنده تصفيه فاضلاب وجود دارد ولي در مجموع مي توان گفت سيستم تصفيه كارآمد فاضلاب در كشور نداريم و اين مشكل بزرگ آلودگي آب هاي سطحي و زيرزميني را درپي دارد.

MTBE و آلودگي منابع آب

MTBE(متيل ترسيو – بوتيل اتر) يک ماده آلي    اکسيژن دار است که امروزه در ايران و برخي کشورهاي جهان به صورت گسترده در بنزين بدون سرب استفاده مي شود در ابتداي انتخاب و استفاد ه از اين ماده در سوخت مزاياي زيست محيطي آن مورد توجه بود ولي اکنون پس از گذشت چند سال از مصرف آن در دنيا مشخص شده است که MTBE داراي امکان تاثيرات سوء روي انسان بوده و داراي پتانسيل آلودگي محيط زيست است. ورود MTBE به منابع آب و خاک به روشهاي مختلف انجام مي گيرد .MTBE در خاک بسيار متحرک است و حرکت آن در آب تابع قوانين حرکت آب در خاک است. MTBE مقاومت زيادي به تخريب زيستي دارد و نيمه عمر آن در آب بالاست ، جذب آنها توسط ذرات خاک ضعيف است ،حلاليت بالايي در آب دارد و بسيار متحرک است . اين عوامل باعث حرکت MTBE به سمت آبهاي زير زميني و جمع اين ماده در اين آبها مي گردد و از آنجا که آبهاي زيرزميني در شرب و کشاورزي استفاده دارند با تهديد سلامتي انسان و طبيعت باعث معضلات زيست محيطي مي گردد درحال حاضر USEPA حد مجاز اين ماده در آبهاي آشاميدني راpb 40-20 تعيين کرده است. .
متيل ترسيو يک ماده آلي مصنوعي اکسيژن دار است که پس از اثبات جنبه هاي سوء بهداشتي و زيست محيطي سرب بعنوان جايگزين آن معرفي و امروزه در ايران و برخي از کشوراي جهان بصورت گسترده در بنزينهاي بدون سرب استفاده مي شود.. در ابتداي انتخاب و استفاده از اين ماده در سوخت مزاياي زيست محيطي آن مورد توجه بود که مهمترين آنها افزايش عدد اکتان بنزين،کاهش نشر گازهاي آلاينده منتشر از اگزوز خودرو مانند منواکسيد کربن و ازن ، حذف سرب از بنزين به همراه تاثير بهبود نسبي کيفيت هوا ،توليد آسان و سهولت اختلاط با بنزين مي باشد ولي اکنون پس از گذشت چند سال از مصرف آن در دنيا مشخص شده است که MTBE داراي امکان تاثيرات سوء روي بدن انسان و مضرات زيست محيطي بودند و آلودگي آبها زير زميني از مهمترين جنبه هاي زيست محيطي آن مي باشد . در آمريکا از سال 1997تا 2001 ميلادي دو سيستم تامين کننده نياز آب شرب شهري بخاطر آلودگي MTBE براي اين منظور غير قابل استفاده شدند.در سانتامونيکاي آمريکا حداقل 50 درصد از کل آب شهري که از منابع زيرزميني تامين مي شدبراي شرب غير قابل استفاده گرديد بطوريکه 3/5 ميليون دلار براي جايگزينو تامين آب شرب منطقه هزينه شد.

خصوصياتMTBE : متيل ترسيو بوتيل اتر يک ترکيب آلي با فرمول شيميايي C5H12O مي باشد در دما وفشار استاندارد مايعي بي بيرنگ ،قابل اشتعال و قابل احتراق است . جرم مولکولي آن 88/15بوده و داراي نقطه ذوب 9ـ درجه سانتي گراد ونقطه جوش 53/6- 55/2درجه سانتي گراد مي باشد . چگالي اين ماده0/744-0/758 گزارش شده است . انحلال پذيري MTBE در آب بسيار بالاست 540mg/L گرارش شده است تاثيرات MTBEروي سلامت انسان: انسان از سه طريق خوردن يا آشاميدن ، اشتنشاق وتماس پوستي مي تواند در معرض MTBE قرار گيرد و سلامتي او تهديد گردد که از اين بين بلع مهمترين راه ورود اين ماده به بدن انسان است و عمدتاً از طريق آشاميدن آب آلوده انجام مي شود، ضمن آنکه استحمام با آب گرم آلوده نيز فراريت آن را افزايش داده و باعث استنشاق اين ماده مي گردد . تاثيرات اين ماده روي بدن به دو قسمت سرطاني و غير سرطاني تقسيم مي شود . به دليل زمان نسبتاً کوتاه از آغاز مصرف گسترده اين ماده تحقيقات ومطالعات کافي براي برسي تاثيرات سرطان زائي در انسان انجام نشده است ولي اين موضوع هنگاميکه حيوانات آزمايشگاهي به صور مختلف در معرض مقادير بالاي MTBE قرار گرفتند اثبات گرديد. در يک آزمايش در آثر بلعيدن MTBE در موشهاي صحرايي ماده  به مقدار mg 1000 به ازاء هر کيلوگرم وزن بدن در روز طي يک دوره 104 روزهاين موشها به سرطان خون مبتلا شدند وهمين تيمار در موشهاي صحرايي نر در دوره فوق باعث بروز تومورهاي بيضوي در آنها گرديد. طي تحقيقاتي در يک دوره18 ماهه ، استنشاق اين ماده توسط موشهاي صحرايي نر وماده صورت گرفت و خاصيت سرطان زايي MTBE در اين حيوانات آزمايشگاهي مشاهده گرديد . بر همين اساس USEPA اين ماده را در گروه داراي امکانم سرطان زائي قرار داده است . در مورد تا ثيرات غير سرطاني MTBE، از مهمترين وشايعترين عوارض تنفس آندر انسان سردرد ،سرگيجه،تهوع،آلرژي و مشکلات تنفسي مي باشد در آزمايشي روي موش صحرايي با بلعيدن mg  70 به ازاء هر کيلوگرم وزن بدن در روز تاثيري مشاهده نشد واز mg  100 به ازاء هر کيلوگرم وزن  بدن در روزعوارض آن مشاهده گرديد. براي ارزيابي صحيح از سميت اين ماده بر روي آنسان نياز به مطالعات وتحقيقات بيشتري مي باشد . ضمن آنکه در مواردي مانند تاثير روي ژنتيک ،توليد مثلو رشد اطلاعات بسيار محدود است .